ابوالفضل جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام
امیر محمد رییسیان - دانشجوی ارشد رشته مطالعات منطقه ای دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه

شاخص های رفاه اجتماعی در جوامع مسلمان از سطح قابل قبولی برخوردار نیست. گردشگری مذهبی با استفاده از ظرفیت های عظیم نهاد زیارت از جمله اوقاف و نذورات می توانند به عنوان یکی از بازیگران اصلی در افزایش رفاه اجتماعی در جوامع اسلامی مطرح شوند. متغیرهای مختلفی می توانند در افزایش اثربخشی گردشگری مذهبی در بهبود رفاه اجتماعی جوامع اسلامی دخیل باشند. مسئله این پژوهش شناسایی و تحلیل رابطه اوقاف و نذورات با سایر مولفه های موثر در افزایش رفاه اجتماعی گردشگری مذهبی می باشد. این پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی بشمار می رود. گردآروی اطلاعات بر پایه توزیع پرسشنامه در جامعه ای متشکل از 45 نفر از مدیران، اساتید، نخبگان و کارشناسان حوزه جامعه شناسی، اقتصاد و زیارت و تحلیل اطلاعات بر پایه تلفیق روش های ساختاری_تفسیری صورت گرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش 5 مولفه بهبود مدیریت اوقاف و نذورات، افزایش خدمات رفاهی زائران، خدمت رسانی به محرومان، ساخت و بهسازی حرم ها و در نهایت بهبود حمل و نقل زمینی و هوایی از مولفه های موثر در افزایش رفاه اجتماعی توسط گردشگری مذهبی به شمار می روند که مولفه «مدیریت اوقاف و نذورات» از مولفه های «خدمات رفاهی زائران» و «حمل و نقل زمینی و هوایی» اثرگذار است و «ساخت و بهسازی حرم ها» در عرض «مدیریت اوقاف و نذورات» قرار گرفته و آنها شرایط را برای مولفه «خدمترسانی به محرومان» فراهم می کنند که در حقیقت تاکید بر جذب پشتوانه مردمی و توجه به نقش اوقاف و نذورات موجب فقرزدائی و خدمت رسانی به محرومان که مهمترین راهبردهای گردشگری مذهبی در افزایش رفاه اجتماعی محسوب می گردد، می شود.

اوقاف و نذورات، رفاه اجتماعی، گردشگری مذهبی، سیاست گذاری اجتماعی، ساختاری تفسیری