علیرضا شوهانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
داود سلیمانی مقدم - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

نقد جامعه شناسی رمان، از گرایش هاي مهم جامعه شناسی ادبیات است که مسائل جامعه و محیط پیرامون آن را از منظر هنر و ادبیات بررسی می کند. زندگی اجتماعی در بستر شهرهاي توسعه یافته امروزي موجب بروز آسیب هاي فرهنگی و اجتماعی متعددي گردیده است و هنر و ادبیات در بازنمایی واقعیتهاي جامعه، نقشی مهم را ایفا می کنند. یکی از نظریه پردازان حوزة جامعه شناسی ادبیات،»جورج لوکاچ« است که با نظریه »بازتاب واقعیت« به نقش انکار ناپذیر ادبیات در این زمینه تأکید نموده است. این پژوهش سعی دارد تا با روشی تحلیلی و بر اساس نظریه مذکور، نشان دهدکه این واقعیتها چگونه در رمان امروز انعکاس یافته است. به همین منظور رمان»رهش« نوشته »رضا امیرخانی« مطالعه و تحلیل گردید. نتایج نشان میدهد که این رمان به آسیبهاي اجتماعی به وجود آمده در بستر توسعه نامتوازن شهري توجه کرده و با نگاه طنزآمیز به آن پرداخته است. امیرخانی در این رمان، ضمن صراحت در بیان واقعیات، موضوع آسیبهاي اجتماعی ناشی از سوء مدیریت شهري را در شهري مثل تهران، از چندین دیدگاه زیست محیطی،اجنماعی و فرهنگی،اقتصادي و سیاسی، مورد توجه قرار داده و آن را با چاشنی طنز هم آمیخته است و به مواردي از قبیل: بوجود آمدن تنش در روابط خانوادگی، ایجاد فاصله در روابط همسایگان، از بین رفتن آداب و رسوم سنتی و مشکلات فرهنگی و اخلاقی،اشاره نمودهاست و عنوان رمان خود را شکلی وارونه از شهر قرار داده است، تا القا کند که نظم طبیعی شهر به هم خورده و دچار وارونگی شده است.

نقد. جامعه. رمان. بازتاب واقعیت.