موارد پرداخت دیه از بیت المال در مذاهب خمسه

یکی از مسئولا ن پرداخت دیه، بیت المال است. روایات در معنای بیت المال مختلف اسـت، امـا منظـور از بیت المال در اینجا بیت المال مسلمین میباشد. برخی از موارد پرداخت دیه توسط بیـت المـال در قـانون مجازات اسلامی آمده است، از جمله مشخص نبودن قاتل در موارد غیـرقسـامه و در مـوارد قسـامه اگـر برائت مدعی علیه ثابت شود، عاقله نداشتن یا ناتوانی عاقله، فرارجانی و نداشتن نزدیکان، اشـتباه مـأمور قانونی یا قاضی. در این تحقیق مستند قانونی و فقهی و نحوه انطباق مواد قانونی با ادله شرعی و نظرات فقها در هر یک از موارد فـوق بررسـی و در مـواردی پیشـنهادهایی بـرای تصحیح یا تکمیل قانون بیان می شود. مواردی هم وجود دارد که در فقه، مسئول پرداخت دیه، بیتالمال شناخته شده،ولی در قانونی نیامده است، از جمله، اجرای حد یا تعزیر موجب قتل، جنایـت اهـل ذمـه،کشتن مهاجم توسط مدافع، بیشتر بودن دیه از تعداد عاقله، که نظرات فقها و ادلـه ایـن مـوارد بررسـی می شود. برخی از این موارد بین فقها اختلافی و مستند آن ضعیف است .اجرای حـد یـا تعزیـر موجـب قتل، برخی فقط طبق مبنایی خاص قابل اثبات است بیشتر بودن دیه از عاقله که بر طبق مبنای شیخ در کیفیت استیفای دیه تو سط عاقله صحیح استو برخی خلاف نظـر اکثـر فقهاسـت کشـتن مهـاجم مجنون توسط مدافع. روشن است که ذکر نشدن این موارد در قانو ن صحیح می باشد. تنها مـورد ی کـه مستند قوی دارد ومطابق نظر مشهور فقهاست، جنایت اهل ذمه اسـت کـه صـاحب جـواهر از آن نفـی خلا ف کرده است، لذا پیشنهاد می شود این مورد نیز در قانون گنجانده شود.

Keywords:

بیت المال , پرداخت دیه , مسئول پرداخت دیه , مذاهب خمسه