سارا دانشمند - استادیار بخش معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مهسا رحیمی منظم - دانشجوی کارشناسی ارشد، بخش معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
طیبه امینی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد، بخش معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

با گذشت زمان و ایجاد تحول در ابعاد مختلف زندگی بشر محیط اطراف او نیز دگرگون شده است. شهرها به عنوان بدنه ی اصلی زندگی اجتماعی انسان همواره تحت تاثیر این تحولات دچار دگرگونی شده اند. تغییرات کالبدی در شهرها که پس از انقلاب صنعتی و شهرسازی امروزه اتفاق افتاده است، حضور شهروندان و تبع آن رفتار شهروندی را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین نیازها و سبک زندگی جدید انسان ها موجب شده تا بافت های تاریخی شهرها بیش از قسمت های دیگر تحت تاثیر قرار گیرند و فضاهایی که در قدیم محل اجتماع شهری قلمداد می شد از سکنه خالی شده و از شور و سرزندگی در آنها خبری نیست. بافت های تاریخی شهری از جنبه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و ... حائز اهمیت بوده و جلوگیری از تخریب و زوال آنها امری ضروری برای حفظ حیات و پویایی یک شهر می باشد. این محله ها در زمان خود غالبا متناسب با نیازهای زمان، محله هایی پایدار محسوب می شدند از این رو لازم است با ایجاد تغییرات در آنها به گونه ای که موجب ایجاد خلل در ساختار اصلی شان نشود، امکان تطبیق آنها با نیازهای امروزی ایجاد شود. یکی از این رهیافت ها جهت حل مشکلات در فضاهای شهری در سطوح اقتصادی، اجتماعی، محیطی و فرهنگی" سرزندگی "می باشد. پاردایمی که در آراء بسیاری از نظریه پردازان روانشناسی و مسائل شهری مورد توجه قرار گرفته است. محله ی سنگ سیاه شیراز بخشی از بافت تاریخی شیراز بوده که تغییرات به وجود آمده در گذر زمان این قسمت را نیز تحت تاثیر قرار داده و کیفیت زندگی در آن را نسبت به گذشته دگرگون کرده است. تقویت سرزندگی در این بافت تاریخی می تواند موجب سرزندگی بافت و به دنبال آن سرزندگی شهروندان و تطبیق آن با تغییرات مدرن فضای شهری شود و از زوال و تخریب آن جلوگیری کند. در این پژوهش به بررسی شاخص های مولفه ی کالبدی سرزندگی در محله ی سنگ سیاه پرداخته خواهد شد. از این رو شاخص های سرزندگی کالبدی، شناسایی و با تکنیک سوات مورد بررسی قرار می گیرند.

سرزندگی، کیفیت کالبدی، فضاهای شهری، رفتار شهروندی، بافت های تاریخی