مجتبی حافظی - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت، قم، ایران

توجه به تطبیق مبانی انسان شناسی اسلامی و نظرات متفکران روانشناسی همواره در تولید علوم انسانی اسلامی- ایرانی و روانشناسی مبتنی بر فرهنگ مورد توجه بوده است. هریک از نظریه پردازان روانشناسی بر پایه مفروضه های معینی که درباره ی ماهیت انسان مطرح شده است، دیدگاه های متفاوتی دارند که به احتمال کلی ریشه در تجربه های شخصی آنان دارد. آلپورت از جمله مشهورترین روانشناسان آمریکایی است که به مسئله مذهب و رابطه آن با رفتار انسان، بسیار توجه کرده است. در این مقاله، به روش توصیفی- تحلیلی و با ابزار اسناد و مدارکی به تحلیل، بررسی و مقایسه نظرات آلپورت با چهار مورد از مبانی انسان شناسی اسلامی یعنی مسئله جبر و اختیار، مسئله چندبعدی یا تک بعدی بودن انسان، مسئله سرشت مشترک انسانی و فطرت و همچنین مسئله خدامحوری در مقابل اومانیسم پرداخته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگرآن است که علیرغم شباهت هایی که میان نظرات آلپورت و مبانی انسان شناسی اسلامی وجود دارد، تفاوت هایی بنیادین و اساسی در هر یک از آنها قابل مشاهده است

آلپورت، مبانی انسان شناسی، جبر و اختیار، روح مجرد، فطرت، اومانیسم