حانیه ذاکری نیا - استادیار حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه شیراز

ازدواج سفید و به تعبیر صحیح تر هم باشی و زندگی مشترک بدون علقه زوجیت، به طرز نامطلوبی در اثر عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فراوانی یافته است. این پژوهش در صدد است تا به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده به این سوال پاسخ دهد که نظر نظام حقوقی ایران در خصوص پدیده ازدواج سفید چیست و برای طرفین آن و فرزندان ناشی از آن (خانواده سفید!) چه پیامدهایی به لحاظ حقوقی و قانونی دارد. هم باشی به رغم پذیرش حقوقی و قانونی در جوامع غربی، در جامعه ایران و در نظام حقوقی آن، حتی تحت نکاح معاطاتی نیز پذیرفته نیست و رابطه ای نامشروع با عنوان مجرمانه تلقی می شود. این رابطه در ادامه نیز مورد حمایت مقررات ایران نیست و حقوق و تکالیف زوجین بر آن بار نمی گردد. بدین ترتیب، زوجه مستحق مهریه و نفقه نخواهد بود. و طرفین از یکدیگر ارث نمی برند. حسن معاشرت و مسؤولیت پذیری نسبت به یکدیگر که در نکاح بر طرفین است، در این رابطه به لحاظ حقوقی لحاظ نمیگردد. و چنانچه در ادامه این رابطه، شاهد فرزندآوری نیز باشیم، موازین حقوقی چتر حمایتی گستردهای همچون فرزندان مشروع و قانونی، به لحاظ نسبی برای او لحاظ نمی کند؛ اگرچه به لحاظ اجتماعی، الزاماتی را بر پدر طبیعی بار مینماید؛ که صد البته با چالش اثبات رو به رو ست.

ازدواج سفید، خانواده سفید، زنا، رابطه نامشروع، نکاح معاطاتی