حسین براتی - دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد
عباس اسماعیلی زاده - عضو هیئت تحریریه

مفسّران دربارۀ چیستی متعلّق «همّت به» و «همّ بها» و نیز دو واژۀ «سوء» و «فحشاء» در آیۀ ۲۴ سورۀ یوسف(ع) اختلاف دارند. گروهی معتقدند «همّ» از طرف یوسف(ع) و زلیخا و یا فقط یوسف(ع) به ضرب و قتل بود و لذا عموم قائلان به این نظر، «سوء» را به ضرب و قتل، و «فحشاء» را به زنا معنا نموده­اند. عده­ای معتقدند متعلّق هر دو «همّ»، زناست و «سوء» و «فحشاء» نیز به همین قضیه برمی­گردد؛ البته «همّ» از طرف زلیخا به فعلیت رسید، ولی از جانب یوسف(ع)به سبب دیدن «برهان ربّ» به فعلیت نرسید. دربارۀ هر دو تفسیر روایاتی نقل شده است. پژوهۀ حاضر با روشی توصیفی_ تحلیلی، کوششی است در نقد و بررسی اختلاف مفسّران در مسئلۀ یادشده و ارائۀ راهکاری برای حل این اختلاف و رسیدن به مقصود آیه با خوانشی قرآنی. این نوشتار نیز اگرچه تفسیر دوم را ترجیح می­دهد، دلایل و شواهد عرضه‌شده توسط قائلان به هر یک از دو نظر را ناکافی دانسته، حل مسئله را در خود قرآن جستجو می­کند. بدین منظور، رسیدن به معنای صحیح از طریق سیاق و ظاهر آیات سورۀ یوسف(ع) و دیگر آیات قرآن کریم صورت گرفته است.

سورۀ یوسف, متعلّق همّت به و همّ ‌بها, سوء, فحشاء, سیاق آیات, زلیخا