تحلیل انتقادی احادیث مهریه معنوی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 545

This Paper With 32 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QHS-14-1_004

تاریخ نمایه سازی: 25 آذر 1399

Abstract:

در برخی روایات شیعی برای حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) علی‌رغم بیان مهریه متعارف و مادی، «مهریه­ای معنوی» در نظر گرفته­ شده که بیانگر گونه­ای از مهریه­ای هبه­ای از سوی خداوند است. بخشی از دنیا و بخشی از آب­های دریاها و رودها در زمره این «صداق معنوی» نیز قرار گرفته­اند. قدر متیقّن روایات و مجموعه قرائن نشان می­دهد که این هبه و هدیه، چنان‌که عرف به زوجین می­بخشد و امری رایج تلقی می­شود، قابل پذیرش است، اما در مفاد این مهریة هبه ­شده از سوی خداوند به ایشان مناقشه است. لذا توجیه این احادیث به «مهریه معنوی» را نیز برنمی­تابد. برآیند تحقیق پیش­رو حاکی از آن است که این احادیث با محتوای مزبور در کتاب‌هایی چون کافی و الهدایةالکبری­ به عنوان کتاب­هایی شاخص در نقل این­ احادیث، ضمن منقبت­خواهی برای مقام حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و ضعف موجود به خاطر وجود راویان غالی و نیز تعارض مستقر و یا تناقضات، از نظر فقهی صحیح به نظر نمی‌رسند. ضمن اینکه می­توان بن­مایه­های آن را در اسرائیلیاتی در منابع سنّی از قول کعب­الأحبار و دیگر همگنانش یافت که به برخی از رودها و دریاها فضیلتی دوچندان بخشیده­اند. این مقاله با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی می­کوشد تا سند و تمام طرق آن را در منابع شیعی در سنجه نقد نهد و در تلاش است با کاوش در دیگر مصادر و یافتن بسامد و گونه­های حدیثی و تاریخی، آن­ها را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.

Keywords:

نقد حدیث , حضرت زهرا(سلام الله علیها) , مهریه , مهریه معنوی , اضطراب متن

Authors

محسن رفعت

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه(سلام الله علیها)، قم، ایران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • قرآن کریم. ...
  • آلوسى، سید محمود (1415ق)، روح ­المعانى ­فى­ تفسیر القرآن ­العظیم‏، ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على‏­ (1414ق)، إعتقادات الإمامیة، قم: کنگره ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1376ش)، الأمالی، تهران: کتابچی. ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1362ش)، الخصال‏، قم: جامعه مدرسین‏. ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1398ق)، التوحید، قم: جامعه مدرسین. ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1406ق)، ثواب ­الأعمال ­و ­عقاب ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1378ق)، عیون­ أخبار ­الرضا(ع)، تهران: ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على ‏(1403ق)، معانی ­الأخبار، قم: دفترانتشارات‌اسلامى. ...
  • ابن بابویه، محمد بن­ على (1413ق)، من­ لا یحضره ­الفقیه، ...
  • ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق، ...
  • ابن ­حنبل، احمد بن­ محمد (1368ق)، المسند، بیروت: دارصادر. ...
  • ابن­ داود حلّی، حسن­ بن­ علی ­(1342ش)، الرجال، تهران: دانشگاه ...
  • ابن­ زولاق، حسن­ بن­ ابراهیم (1999م)، فضائل ­مصر و أخبارها ...
  • ابن ­سعد، محمد (1414ق)، الطبقات ­الکبرى، الطائف: مکتبة الصدیق. ...
  • ابن­ شاذان­ قمى، ابوالفضل (1363ش)، الفضائل، قم: رضى. ...
  • ا‏بن­ شهرآشوب، محمد بن­ على (1379ق)، مناقب ­آل ­ابی ­طالب(ع)، ...
  • ابن ­عبدالوهاب، حسین (بی­تا)، عیون­ المعجزات، قم: مکتبة الداورى‏. ...
  • ­ابن ­عدیم، کمال­ الدین (بی­تا)، بغیة الطلب ­فى ­تاریخ ­حلب، ...
  • ابن­ عقده­کوفى، احمد (1424ق)، فضائل ­امیرالمؤمنین(ع)، قم: دلیل ما. ...
  • ابن ­غضائری، احمدبن­حسین ­(1364ش)، الرجال، قم: دارالحدیث. ...
  • ابن ­فارس، أحمد (1404ق)، معجم­ مقاییس ­اللغة، قم: مکتب ‌الاعلام ...
  • ابن ­قولویه، جعفربن­محمد (1356ش) کامل ­الزیارات، النجف: دارالمرتضویة. ...
  • ابن ­منظور، محمدبن­مکرم‏ (1414ق)، لسان ­العرب، بیروت: دارالفکر. ...
  • احمدوند، عباس؛ طاووسی­مسرور، سعید (1390ش)، «جابربن­یزیدجعفی و بررسی اتهام غلوّ ...
  • اربلی، على­بن­عیسى ­(1381ق)، کشف ­الغمة ­فی ­معرفة­ الأئمة، تبریز: بنى‌هاشمى. ...
  • ­اقفهسی، احمدبن ­عمادالدین (1427ق)، اخبار نیل ­مصر، قاهرة: دارالکتب. ...
  • امام­ رضا(ع)، علی­بن­موسی (1406ق)، الفقه ­المنسوب ­إلی ­الإمام­الرضا(ع)، مشهد: مؤسسة ...
  • امام­ عسکری، حسن­بن­علی (1409)، التفسیر­ المنسوب ­الی ­الإمام­ الحسن ­العسکری(ع)، ...
  • بجنوردی، سیدمحمدکاظم و دیگران (بی­تا)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: ...
  • بحرانی، سیدهاشم ­بن­سلیمان (1413ق)، مدینة­ معاجز الأئمةالإثنی­ عشر، قم: مؤسسة ...
  • بحرانی، سیدهاشم ­بن­سلیمان (1374ش)، البرهان ­فی ­تفسیر القرآن‏، قم: مؤسسة ...
  • بحرانی ­اصفهانی، عبدالله­بن ­نورالدین ­(1413ق)، عوالم­ العلوم‏، قم: موسسة الامام­المهدی(عج). ...
  • برقی، احمدبن­محمد (1371ق)، المحاسن، قم: دارالکتب ­الإسلامیة. ...
  • بغدادى، عبدالمؤمن ­بن­عبدالحق (1412ق)­، مراصد الاطلاع­ على ­اسماء الامکنة و ...
  • بغوی، خالدعبدالرحمن ­(بی­تا)، تفسیر البغوی، بیروت: دارالمعرفة. ...
  • بکرى، ابوعبید (1992م)، المسالک ­و الممالک، بی­جا: دارالغرب ­الاسلامی. ...
  • بلاذری، أحمدبن­یحیى ­بن­جابر (1379ق)، أنساب ­الأشراف، بیروت: دارالتعارف. ...
  • جدیدی‌نژاد، محمدرضا (1381ش)، دانش رجال از دیدگاه اهل سنت‌، قم: ...
  • جرجانى، ابوالمحاسن حسین (1377ش)، جلاء الأذهان ­و جلاء ­الأحزان‏، تهران: ...
  • جعفریان، رسول (1392)، «از شام تاریخی تا شام آخرالزمانی»، مجله ...
  • جعفریان، رسول (1394)، مفهوم علم در تمدن اسلامی، قم: مورخ. ...
  • ­حائری ­اصفهانی، محمدحسین (بی­تا)، الفصول ‏­الغرویة فی ­الأصول ­الفقهیة، قم: ...
  • حر­عاملى، محمدبن­حسن (1409ق)، وسائل ­الشیعة، قم: مؤسسة ­آل­البیت. ...
  • ‏­حسینى ­موسوى، محمدبن­أبی­طالب (1418ق)، تسلیة المُجالس ­و زینة المَجالس، قم: ...
  • حلّى، حسن­بن­یوسف ­بن­مطهر (1411ق) خلاصة الأقوال، النجف: دارالذخائر. ...
  • حلّى، حسن­بن­یوسف ­بن­مطهر (1412ق)، کشف ­الیقین فی فضائل أمیرالمؤمنین(ع)، تهران: ...
  • ­حمیرى، محمدبن­عبدالمنعم (1984م)، الروض ­المعطار فى­ خبر الاقطار، بیروت: مکتبة ...
  • ‏­خصیبی، حسین­بن­حمدان (1419ق)، الهدایة الکبری، بیروت: البلاغ. ...
  • ­خصیبی، حسین­بن­حمدان (2007م)، الهدایة الکبری، تحقیق: ابوموسی والشیخ موسی، لبنان: ...
  • ­خصیبی، حسین­بن­حمدان (1432ق) الهدایة الکبری، تحقیق: مصطفی­صبحی ­الخضر، بیروت: الأعلمی. ...
  • خویی، سیدابوالقاسم ­(1413ق)، معجم ­رجال ­‏الحدیث، قم: دارالعلم. ...
  • رازى، ابوالفتوح (1408ق)، روض ­الجنان، مشهد: بنیاد پژوهشهاى­ ­آستان ­قدس ...
  • زبیدی، محمدمرتضی (1414ق)، تاج ­العروس‏، بیروت: دارالفکر. ...
  • سبط ­بن­جوزی‏، شمس­الدین (1418ق)، تذکرة الخواص، قم: شریف­رضی‏. ...
  • ­سیوطی، جلال­الدین (بی­تا)، الدرّ المنثور، بیروت: دارالمعرفة. ...
  • شریف­رضی، محمدبن­حسین (1422ق)، المجازات ­النبویة، قم: دارالحدیث‏. ...
  • ­شوشتری، محمدتقی (1419ق)، قاموس ­الرجال، قم: مؤسسة النشرالإسلامی. ...
  • شهید اول، محمدبن­مکی (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی ­فقه ­الإمامیة، قم: ...
  • ‌شهید ثانى، زین­الدین­بن­على (1410ق)، الروضة البهیة فی ­شرح ­اللمعة الدمشقیة، ...
  • صاحب­بن­عباد (1414ق)، المحیط ­فی ­اللغة، ‏بیروت: عالم­الکتاب‏. ...
  • ­صالحى ­شامى، محمدبن­یوسف (1414ق)، سبل ­الهدى، بیروت: دارالکتب العلمیة. ...
  • صفری ­فروشانی، نعمت‌الله (1384ش)، «حسین بن‌حمدان خصیبی و ­کتاب الهدایة ...
  • طباطبائی، سیدعلی (1412ق)، ­ریاض­ المسائل، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. ...
  • طبرانی، سلیمان­بن­احمد (1415ق)، المعجم ­الأوسط، مکه: دارالحرمین. ...
  • طبرانی، سلیمان­بن­احمد (بی­تا)، المعجم ­الکبیر، بیروت: دارإحیاء التراث العربی. ...
  • طبری، ابوجعفرمحمدبن­جریر (1387ق)، تاریخ ­‏الطبری، بیروت: دارالتراث. ...
  • ­طبرى ­آملی ­صغیر، محمدبن­جریر (1413ق)، دلائل ­الإمامة، قم: قسم الدراسات ...
  • ­طبرى ­آملی ­صغیر، محمدبن­جریر (1427ق)، نوادر المعجزات، قم: دلیل ­ما. ...
  • ­طبرى­آملى، محمدبن­أبی­القاسم (1383ق)، ‏بشارة المصطفی، نجف: المکتبة الحیدریة. ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (1414ق)، الأمالی، قم: دارالثقافة. ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (1407ق)، تهذیب ­الأحکام، تهران: دارالکتب الإسلامیة. ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (1373ش)، رجال الطوسی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. ...
  • طوسی، محمدبن­حسن (1420ق)،­ الفهرست، قم: مکتبة المحقق­ الطباطبائی. ...
  • عسقلانی، أحمدبن­علی­بن­حجر (1415ق)، الاصابة، بیروت: دارالکتب العلمیة. ...
  • عسکرى، حسن­بن­عبدالله ‏­(1400ق)، الفروق ­فی ­اللغة، بیروت: دارالآفاق ­الجدیدة. ...
  • عمرى، ابن­فضل­الله ­(1423ق)، مسالک ­الابصار، ابوظبی: المجمع ­الثقافى. ...
  • عیاشی، محمدبن­مسعود (1380ق) تفسیر العیاشی، تهران: العلمیة. ...
  • فتال ­نیشابورى، محمدبن­احمد (1375ش)، روضة الواعظین، قم: رضى‏. ...
  • ­فیض ­کاشانى، محمدمحسن (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه ­امام ­أمیرالمؤمنین­على(ع). ...
  • قبادیانى، ناصر خسرو (1381ش)، سفرنامه ناصرخسرو، تهران: زوار. ...
  • قرطبى، محمدبن­احمد (1364ش)، الجامع­ لأحکام ­القرآن‏، تهران: ناصرخسرو. ...
  • قزوینی، زکریابن­محمد (1373ق)، آثار البلاد و اخبار العباد، تهران: امیرکبیر. ...
  • ‏­قمى، على­بن­ابراهیم (1404ق) تفسیر القمی، قم: دارالکتاب‏. ...
  • کریمی، محمود؛ دیمه­کارگراب، محسن(1390ش)، «استدلال ‌روایی ‌شیخ ‌صدوق ‌بر نزول ...
  • کریمی­ قهی، منصوره(1387ش)، «انگیزه­های فضیلت­سازی برای اقوام و شهرها»، نامه ...
  • کشى، محمدبن­عمر(1409ق) رجال ­الکشی، ‏مشهد: دانشگاه مشهد. ...
  • کلینی، محمدبن­یعقوب­(1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب­الإسلامیة. ...
  • ‏­کلباسى، ابوالهدى(1419ق)، سماء المقال­ فی­ علم ­الرجال‏، قم: مؤسسة ولی‌عصر. ...
  • ­لسترینج، گای(1377ش)، جغرافیای خلافت شرقی، مترجم: محمود عرفان، تهران: انتشارات ...
  • مامقانی، عبدالله(بی­تا)، تنقیح ­المقال ­فی ­علم ­الرجال، قم: موسسة آل­البیت(ع). ...
  • مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحارالأنوار، بیروت: دارإحیاءالتراث­العربی. ...
  • مجلسی، محمدباقر (1404ق)، مرآة العقول ­فی­ شرح ­أخبار آل ­الرسول، ...
  • ­مجلسى، محمدتقى (1406ق) روضة المتقین ­فی ­شرح ­من­ لا یحضره­ ...
  • مجهول ­المؤلف (1423ق)، حدود العالم من المشرق الى المغرب، القاهرة: ...
  • مسلم­بن­حجاج ­(بی­تا)، صحیح ­المسلم، بیروت: دارالفکر. ...
  • مغربى، نعمان­بن­محمد­(1409ق) شرح ­الأخبار فی ­فضائل ­الأئمة الأطهار(ع)، قم: جامعه ...
  • مفید، ­محمدبن­نعمان(1413ق) الإرشاد، قم: کنگره­ ­شیخ ­مفید. ...
  • مفید، ­محمدبن­نعمان (1414ق)، ‏تصحیح اعتقادات الإمامیة، قم: کنگره شیخ مفید. ...
  • مقدسی، محمدبن­أحمد(1411ق)، أحسن ­التقاسیم، قاهرة: مکتبة مدبولى. ...
  • ­مقریزى، ابوالعباس(1418ق)، المواعظ ­و الإعتبار، بیروت: دار­الکتب­العلمیة. ...
  • ­نجاشی، احمدبن­على(1365ش)، رجال ­النجاشی‏، قم: مؤسسة النشرالاسلامی. ...
  • نسائى، احمدبن­على(بی­تا)، سنن النسائى، اردن: بیت الأفکار الدولیة. ...
  • نوری، حسین­بن­محمدتقى­(1408ق)، مستدرک ­الوسائل ­و مستنبط ­المسائل‏، قم: مؤسسةآل­البیت. ...
  • نووی، یحیی­بن­شرف­(1407ق)، شرح­ مسلم، بیروت: دارالکتاب ­العربی. ...
  • هلالی، سلیم­بن­قیس(1405ق)، کتاب ­سلیم ­بن ­قیس ­الهلالی، قم: مکتبة الهادى. ...
  • هیثمی، نورالدین علی­بن­أبی­بکر(1408ق)، مجمع­ الزوائد و منبع­ الفوائد، بیروت: دارالکتب­العلمیة. ...
  • یاقوت ­حموی، شهاب­الدین(1995م)، معجم‏­ البلدان، بیروت: دارصادر. ...
  • یعقوبی، احمد­بن­ابی­یعقوب(بی­تا)، البلدان، بیروت: دارالکتب ­العلمیة. ...
  • یعقوبی، احمد­بن­ابی­یعقوب (بی­تا)، تاریخ ­یعقوبى، بیروت: دارصادر. ...
  • نمایش کامل مراجع