قیود و ویژگی های الگوی مصرف در قرآن برای تمدن اسلامی (قیود لازم و مطلوب ماده اکل در شکل امر و نهی)

مکاتب دینی و مذاهب بر اساس ویژگی های ارزشی و هنجاری خود همواره در پی ساختن تمدن آرمانی خود هستند. دین اسلام نیز به عنوان یک ایدئولوژی داعیه ی ساختن چنین تمدنی را دارد. هر تمدنی دارای زیر نظامهایی است که یکی از مهمترین آن نظام اقتصادی است. ابعاد نظام اقتصادی سه حوزه تولید، توزیع و مصرف است به همین جهت نظام اقتصاد اسلامی که داعیه ی اداره ی جامعه بر اساس مبانی توحیدی دارد نیز برای طریقه ی مصرف بایدها و نبایدهایی را مشخص کرده است. بر اساس آیات و روایات مصرف ویژگیهای بسیاری دارد که بخشی از آن در قیود فعل اکل انعکاس پیداکرده است. این فعل گاهی در شکل امر و گاهی در شکل نهی بکار رفته است، برای استخراج هنجارها و تکالیف مرتبط با مصرف بیشتر از صورت امر و نهی این فعل میتوان بهره برد. با دقت در معنای این فعل درمی یابیم که تنها به خوردن اشاره ندارد بلکه به طور عام شامل هر نوع مصرفی میشود. لذا میتوان برخی از ویژگیهای مصرف را از طریق قیود این فعل یافت. این قیود به دودسته لازم و مطلوب تقسیم میشوند، رعایت قیود لازم مثل ادای حقوق مالی، مصرف حلال، عدم پیروی از شیطان واجب و رعایت قیود مطلوب همچون بردن نام خداوند و شکر گذاری واجب است. ما در این تحقیق قصد داریم تمامی قیود فعل اکل در قرآن را بررسی کنیم تا به چهارچوب مصرف اسلامی از منظر قرآن دست یابیم.

Keywords:

مصرف , کلوا , مصرف در قرآن , قیود مصرف در اسلام