سهیلا رجایی - کارشناسی ارشد رفتارحرکتی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
پروانه شمسی پور دهکردی - استادیار گروه رفتار حرکتی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی جایگاه و شخصیت زن در تصوف بود. روش پژوهشی از نوع تاریخی و کتابخانه ای بود. مطالعه در متون مختلف نشان داد زن در این مکتب از جایگاه های متفاوتی برخوردار است. برخی صاحبنظران بیان میکنند که زن در این مکتب جایگاهی ندارد، او را فتنه میخوانند، ضعیفه خطاب میکنند و موجودی ناتوان میدانند. برخی دیگر از صاحبنظران ازجایگاه ویژه و بالایی که تصوف برای زن قائل است صحبت میکنند. اسامی زنان باتقوا و پارسای زیادی را نام میبرند و زندگینامه آنها را بیان میکنند. البته نام نبردن از بانوهای بزرگ صدر اسلام همچون حضرت خدیجه، حضرت فاطمه و حضرت زینب »س« که الگوهای برتر زنان اسلام هستند نشانه جدایی طریقت تصوف از اسلام میباشد. بررسی عمیق در متون تصوف نشان داد زنانی که در این طریقت ریاضتها کشیده اند جایگاه بالایی در این مکتب دارند. برخی از آنها به تدریس تعالیم خود میپرداختند، در مراسم سماع شرکت میکردند و صاحب کرامات بودند. برخی دیگر در مسیر عشق الهی ترک دنیا کرده و در گروه مجانین العقلا جای گرفتند که این موضوع خود با وظایفی که اسلام برای زنان مشخص کرده مغایرت دارد و زنان را از انجام وظایفی چون نقش مادری، ازدواج و همسرداری که در اسلام بسیار به آنها توصیه شده است دور مینماید.

زن، تصوف، مجانین العقلا، سماع، کعبه، نقش مادری، ازدواج.