مصطفی برهانی - عضو هیات علمی پژوهشکده اعجاز قرآن، دانشگاه شهید بهشتی

بدون تردید، توانمندسازی از آن دسته از مفاهیمی است صاحب نظران در خصوص آن و کیفیت زندگی مبنتی بر فرهنگ آن، نظرات گوناگون و گاها متناقضی دارند. این مقاله با توجه به آیات قرآن کریم، به تببین مفهوم توانمندسازی و کارآفرینی سپس به تقسیم بندی مصداق آن در قرآن کریم می پردازد. در این مقاله ابتدا مفهوم توانمندسازی با تکیه بر روحیه کارآفرینی، خلق ارزش و ایجاد ثروت از منظر قرآن و همجنین علوم نوین تبیین می گردد و سپس ویژگی های کارآفرین از منظر علم جدید و قرآن کریم مقایسه می گردد. تحلیل شمارش واژگانی ویژگی ها در تعاریف مختلف علوم انسانی از کارآفرینی مبین تاکید بر ویژگی های خلاقیت (Creativity)، ریسکپذیری (Risk taking)، بسیج منابع و متعادل کننده (Management, coordinator, coaching) دارد. این ویژگی های اصلی به همراه چهار ویژگی مهم قرآنی دیگر یعنی مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس (Responsibility & Self-confidence)، کوششگری Hard working)) و ارزش آفرینی (Value creation) و خوداتکایی (Independence) از منظر قرآن کریم پژوهش گردیدند. پس از آن، نگرش قرآنی در الگو توانمندسازی در حوزه های مختلف آموزش و پرورش، دینی، امور قضایی و امنیتی، کشاورزی، باغداری، دامپروری و زنبورداری، تجارت و اجاره، صنعت، گردشگری، و زنان به تفکیک بیان می گردد . این مقاله به بکارگیری مفاهیم و الگوها قرآنی را به عنوان راهنمایی برای توسعه الگوی توانمندسازی پیشنهاد می کند. توکل به خدا و اقدام، ایجاد محصول/خدمت نو با درک حقیقت موجود (نیاز جامعه)، مسابقه در نیکی ها، مشورت و عدالت در کارها، تقویت اراده، تصمیم و اقدام، کوشش فراوان و توجه به اصل معاد و بازگشت به خدا در خلق ارزشها از نکات موثر در موفقیت الگوی توانمندسازی از منظر قرآن است که باید در روش علوم انسانی بدان اهمیت بیشتری داده شود.

توانمندسازی، سیستم های قرآن کریم، کارآفرینی، قرآن کریم، کمی سازی کیفیات، قرآن کاوی رایانشی