افشین کلانتری - استادیار، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران، ایران
سیدامیرحسین مویدی - انشجو، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران، ایران

با توجه به خطر لرزه اي بالا در کشور ایران و وجود گسلهاي فراوان در نزدیکی بسیاري از شهرهاي بزرگ، احتمال وقوع زلزله هاي حوزه نزدیک با مؤلفه قائم قابلتوجه در این شهرها فراوان است، آنچنان که این نوع تحریک در زلزله هایی مانند بم 2003 و طبس 1987 به راحتی قابل مشاهده می باشند. اغلب آیین نامه ها با نادیده گرفتن مؤلفه قائم و یا جایگزین کردن اثرات دینامیکی این مؤلفه با بارهاي استاتیکی معادل به آن پرداخته اند. بااین حال زلزله هاي گذشته که در مناطق نزدیک گسل رخ داده اند اهمیت در نظرگیري این مؤلفه را بر پاسخ پلها نشان میدهند. در این تحقیق، براي تعیین اثرات مؤلفه قائم زلزله بر روي پلهاي بزرگراهی، یک پل طراحی شده توسط آییننامه ایران انتخاب و با طراحی جداساز ترکیبی اصطکاکی–لاستیکی به مطالعه اثر مؤلفه قائم حرکت قوي زمین پرداخته شده است. به این منظور مطالعات عددي بر روي مدل پل جداسازي شده در دو حالت : تنها تحت مؤلفه هاي افقی بدون مؤلفه قائم و در حالت دوم تحت سه مؤلفه زلزله پرداخته شده است.به این منظور مدل المان محدود سازه یادشده در نرم افزارOpensees ایجاد و تحلیلهاي دینامیکی تحت شتابنگاشت هاي ثبت شده در7 رویداد لرزه اي در نزدیک گسل بر روي آن صورت گرفته است. ضریب اصطکاك جداساز به صورت متغیر با سرعت مدلسازي شده است. مقادیر لنگر وسط دهانه ، نیروي محوري ستونها، نیرو و جابجایی جداسازها وهمچنین جابجایی قائم وسط دهانه ثبت شد. نتایج نشان میدهد نیروي برشی و جابجایی نسبی جداساز موردنظر در برخی از رویدادهاي لرزه اي افزایش یافته است.همچنین در پارامترهاي مقادیر لنگر وسط دهانه، نیروي محوري ستونها و جابجایی قائم وسط دهانه در نظر گرفتن مؤلفه قائم در اغلب موارد باعث افزایش نتایج شده است.

تکانهای زمین، جداساز ، مؤلفه قائم ، تحلیل تاریخچه زمانی ، پل بزرگراهی