پرستو امیرذهنی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ابوالفضل مجنونی هریس - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
احمد فاخری فرد - استاد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
اسماعیل اسدی - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

محدود بودن منابع آب قابل استفاده برای بشر همواره چالش مهمی در طول سال ها بوده است. با جدی تر شدن کمبود آب استحصال و استفاده از آب باران یكی از شاخص ترین تكنیک های مدیریت بهره برداری از پتانسیل آبی هر منطقه به سرعت در حال گسترش می باشد. برای توسعه پایدار و افزایش عملكرد، شناخت عمیق عوامل محیطی جهت حفظ یا افزایش بهره دهی و پایداری سیستم های کشاورزی ضرروی است و این مهم عملی نخواهد شد، مگر آنكه ذخیره رطوبتی خاک با روش های گوناگون افزایش یابد. در این تحقیق با استفاده از روش مدل بیلان آب به تحلیل نقش بارش در تامین رطوبت خاک برای کشت گندم دیم در منطقه زنجان پرداخته شده و به وضعیت تنش آبی وارد شده به گیاه در سال میانگین و پرباران ترین و کم باران ترین سال در دوره آماری مورد نظر اشاره شده است. نتایج تحلیل ها نشان داد، به طور میانگین در دوره رشد گندم دیم و در دوره آماری 10 ساله از سال 2004 تا 2014 رطوبت خاک در 63 درصد طول دوره رشد بالاتر از حد ظرفیت زراعی، 20 درصد طول دوره بین ظرفیت زراعی و آب سهل الوصول و در نهایت 17 درصد زمانی کمتر از حد سهل الوصول بوده است. برای افزایش رطوبت خاک و در ادامه افزایش تولید، استفاده از روش های جدید خاک ورزی، کشاورزی حفاظتی، مالچ های ارگانیک برای افزایش ذخیره رطوبتی خاک به عنوان یک راهكار استحصال طبیعی آب باران توصیه می گردد. همچنین میزان نسبت سطح احداث سیستم آبگیر نیز محاسبه گردید.

بارش، تنش آبی، رطوبت خاک، زنجان، سطح آبگیر، گندم دیم، مدل بیلان آب