مرضیه زارع زردینی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه الزهرا
بتول مشکین فام - دکترای تخصصی زبان و ادبیات عربی، دانشیار زبان و ادبیات عربی، هیات علمی دانشگاه الزهرا
گلرخ سعیدنیا - دکترای تخصصی زبان شناسی، گروه زبان شناسی همگانی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی

تحلیل گفتمان انتقادی با وارد کردن مفاهیم قدرت و ایدئولوژی، به واکاوی روابط نابرابر قدرت و رمزگشایی ایدئولوژی­های پنهان‌شده در متن­ ها می ­پردازد. در این پژوهش، مقاله‌های دو روزنامة «ریاض» عربستان و «تشرین» سوریه با محوریتِ توافقِ هسته ­ای ایران (برجام)، بر پایة الگوی اجتماعی- معنایی ون­لیوون (Van Leeuwen, 2008)، تحلیل شده‌است. هدف از این بررسی آن بود که چگونگی بازنمایی کنشگران اجتماعی بررسی شود تا از این طریق، نخست ایدئولوژی­های صاحبان این دو روزنامه نسبت به این مسأله نشان داده شود. پس از آن، قطب ­های خودی و دیگری در این مقاله­ ها و صفت‌های مربوط به هر یک از آن­ها مشخص گردد. تفاوت یافته‌های به‌دست‌آمده، نمایانگر آن است که بازنمایی کنشگران اجتماعی در این متن‌ها با ارجاع­ های مختلف و متناسب با برجسته ­سازی و حاشیه ­رانی ویژگی­های مثبت خودی و منفی دیگری، به کار رفته‌است. مقاله ­های روزنامه ریاض، بیشتر به هویت‌های دیگری یعنی ایران و توافق هسته­ای (برجام) پرداخته و تمام ابزار را در جهت بازنمایی منفی آن­ها به کار برده‌اند. این در حالی است که مقاله ­های روزنامة تشرین به همان اندازه که ایران را به عنوان قطب خودی، مثبت و فعال به نمایش گذاشته، هویت­های دیگری مانند اسرائیل و عربستان را نیز به صورت منفی و فعال بازنمایی کرده‌اند. به نظر می­رسد، مقاله­ های هر دو روزنامه، به یک اندازه از ارجاع­ ها بهره برده‌اند. همچنین، ارجاع طبقه ­بندی (ارزش­دهی) بیشترین ارجاعی است که مقاله ­های هر دو روزنامه برای بازنمایی منفی دیگری و مثبت خودی استفاده کرده‌اند.

توافق هسته‌ای ایران (برجام), الریاض عربستان, تشرین سوریه, برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی