مسعود توکلی گارماسه - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

پژوهش حاضر، به بررسیِ ماهیتِ دوگانه در مفهوم‌سازیِ استعاریِ عشق، در دو حوزة عواطف و روابط انسانی در زبان فارسی با رویکردی شناختی- و با بهره‌گیری از نظریة استعارة مفهومی- می‌پردازد. به این منظور، 15 رمان فارسی از پایگاه دادگان زبان فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انتخاب شدند. در انتخاب کلیدواژه­های مرتبط با مفهوم عشق، به جستجو در پیکره پایگاه فارس­نتِ آزمایشگاهِ پردازشِ زبانِ طبیعیِ دانشگاه شهید بهشتی و فرهنگِ طیفی ِزبان فارسی پرداخته شد. پس از استخراج واژه­های مرتبط با عشق، سه واژة پربسامدترِ عشق، محبت و علاقه به­ عنوان کلیدواژه برای جستجو در پیکره انتخاب شدند. در نهایت، 63 حوزة مبدأ برای مفهوم ­سازی استعاری عشق به دست آمد. برای مقایسة این حوزه ­های مبدأ با حوزه­ های مبدأ روابط انسانی، کلیدواژة ازدواج، به‌عنوان یک رابطة انسانی پیش­نمونه، در کل پیکرة پایگاه دادگان زبان فارسی جستجو شد. پس از بررسی پاره‌گفته‌های استعاری، 26 حوزة مبدأ برای مفهوم­ سازی استعاری ازدواج به ­دست آمد. مقایسة حوزه­های مبدأ عشق و ازدواج نشان داد که سه حوزة ویژة روابط انسانی یعنی پیوند، جنگ و قرارداد، بخشی از حوزه­های مبدأ مشترک میان مفهوم عشق و ازدواج هستند. این موضوع، ماهیت دوگانة عشق را در زبان فارسی تأیید می­کند. سپس، این حوزه­ ها با حوزه­ های مبدأ عواطفِ بنیادینِ خشم در اثر زورورز و همکاران (Zoorvarz et al., 2014) و شادی در اثر صراحی و عموزاده (Sorahi, & Amouzadeh, 2014) مقایسه شدند. یافته‌ها نشان داد که این سه حوزه در میان حوزه‌های مبدأ آن عواطف قرار ندارند و احتمالاً ماهیت دوگانه در بین عواطف، ویژة عشق است.

استعارة مفهومی, عواطف, مفهوم‌سازی عشق, ماهیت دوگانه