تأملاتی در طبقات اجتماعی، سوگواری، هنرنمایی و رفتار دو پهلوان گرشاسب نامه و شاهنامه

حماسه، مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات فردی یا قومی است که شامل مظاهر مختلف زندگی میشود. نخستین کردار پهلوانانه گرشاسب، جنگ با اژدهاست که وی هنوز در آغاز جوانی است. داستان هنرنمایی های گرشاسب در حضور ضحاک، شباهت تامی به هنرنمایی دو تن از پهلوانان شاهنامه در حضور شاهان روزگار خویش دارد و در واقع کارهای گرشاسب ترکیبی از هر دو داستان شاهنامه است. فردوسی طبقات اجتماعی را چنین نامیده است: روحانیون، سپاهیان، کشاورزان و پیشه وران. اسدی نیز چهار طبقه مردم را در گرشاسب نامه یاد کرده است: شاه و خانواده شاهی، کشاورزان، سپاهیان، پیشه وران و بازرگانان. یکی از موارد قابل مقایسه در شاهنامه و گرشاسب نامه پرسش و پاسخ هایی است که بین اشخاص انجام شده است. این پرسش و پاسخها درونمایه ای فلسفی و دینی دارد و نوعی مسائل آموزش اخلاقی، فلسفی و دینی است. یکی از مضامین زیبا و قابل طرح در مقایسه دو اثر، سوگواری بر قهرمانان و آداب و رسوم خاص آن است. در گرشاسب نامه تنها یکبار سوگواری دیده میشود و آن سوگواری بر گرشاسب در پایان گرشاسب نامه است. سوگواری فردوسی بر اسفندیار،زنده، تأث6رآور ویک مرثیه واقعی است و همین حالت زنان سوگوار در دو داستان، سادگی و زیبایی کلام فردوسی و حالت سوگواری را به زیبایی هر چه تمام تر باز می نماید. سوگواری های رستم در مرگ سهراب، رستم و ایرانیان در مرگ سیاوش، زال و رودابه در مرگ رستم و زواره در زمره بهترین مرثیه ها و سوگواریهای حماسی ادبیات فارسی است.

Keywords:

طبقات اجتماعی , سوگواری , هنرنمایی و رفتار پهلوان , گرشاسب نامه , شاهنامه.