بهناز شهنوازی - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خاش، دانشگاه آزاد اسلامی، خاش، ایران.

از دیرباز توجه به آسمان و پدیده­های آسمانی، انسان­ را به شگفتی وا ­داشته است و وی را برای کشف راز و رموز زیبایی­های نهفته در خود به دقت و کنجکاوی هرچه بیشتر ترغیب ­کرده است. وسعت بی‌کران آسمان و کهکشان­ها، زیبایی وصف نشدنی ستارگان، درخشش ماه، طلوع و غروب خورشید و ... همه و همه اندک اندک این حس  علاقه­مندی  و کنجکاوی را تا به آنجا در ضمیر بشر نمود داد که تجلّی آن در بسیاری از آثار هنری و ادبی جهان راه یافت. در میان عناصر نجومی متعدد، خورشید یکی از ستارگانی است که جلوه­ی زیبایی در اشعار شاعران دارد. سؤالی که اینجا می­توان مطرح کرد این است که با توجه به جنبه­های هنری و زیبایی خورشید، این عنصر چه جایگاهی در اشعار سه شاعر بزرگ فارسی ناصرخسرو قبادیانی، انوری و نظامی داشته است؟ از آنجا که که قرن پنجم و ششم یکی از پربارترین دوره­های تاریخ ادب فارسی است و خراسان، اصفهان، ارّان و آذربایجان از مراکز اصلی شعر و ادب این عصر به شمار می­روند به همین دلیل در این مقاله جلوه خورشید بر اساس نجوم قدیم در اشعار این سه شاعر که در قرن پنجم و ششم می زیسته­اند مورد بررسی تحلیل و تطبیق قرار گرفته است. یافته­های پژوهش حاکی از این است خورشید به شکل­های مختلفی همچون جلوه در برج­های دوازده­گانه حمل، جوزا، سرطان و ...، شفق و فلق و صبح صادق و کاذب، کسوف، در اشعارِ هر سه شاعر نمایان شده است. اهداف مقاله 1.بیان جلوه­های گوناگون نجوم قدیم در شعر پارسی 2.بررسی جلوه­های گوناگون خورشید براساس نجوم قدیم در اشعار ناصر خسرو، انوری و نظامی سؤالات پژوهش 1.علم نجوم قدیم چه جایگاهی در شعر پارسی دارد؟ 2.خورشید و جلوه­های نجومی آن چه بازتابی در اشعار پارسی شعرایی چون ناصرخسرو، انوری و نظامی داشته است؟

ناصرخسرو, انوری, نظامی, شعر, خورشید