تورج زینی وند - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی
فرامین صیدی - کارشناس ارشد ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی
وحید سبزیان پور - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی

آثار و نوشته های «شوقی ضیف» در دو بخش آموزشی و پژوهشی، از منابع برجستۀ ادب عربی به شمار می آید. یکی از جنبه های اساسی که در آثار ایشان با بی مهری و تعصب منفی، بیان شده است؛ موضوع فرهنگ و ادب فارسی و نقش کلیدی آن در رشد و گسترش فرهنگ و ادب عربی اسلامی بوده است. بیشتر دیدگا های نقدی وی در این زمینه، به صورت پراکنده و بدون استناد و استدلال آمده است؛ به عنوان نمونه، وی در زمینۀ پیوند ادب فارسی با ادب عربی در پیش از اسلام، نه تنها تحلیلی روشن و جامع از تأثیر فرهنگ و تمدن ایرانی بر ادب عربی، ارائه نمی دهد؛ بلکه تصویر مثبتی از آن نیز به مخاطبان معرفی نمی نماید. در حوزۀ پیوند متقابل ادب فارسی و عربی از آغاز اسلام تا پایان روزگار عباسیان نیز، تصویری مثبت و درست از حکمت و اندیشۀ ایرانی و خدمات متقابل ایرانیان و اسلام ارائه نمی دهد و با نگاه فرودستی، بیشتر اندیشمندان و ادیبان ایرانی را که در باروری و شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی، نقش های انکارناپذیری داشته اند، با تهام ها و تعبیرهای تکراری و بدون استناد از قبیل: زندیق، رافضی، غالی، بد زبان، شعوبی، فاسد، هرزه و ... معرفی می کند؛ البته، ضیف در برخی دیگر از اثارش، راه انصاف و اعتدال را پیش گرفته است و به بیان برخی خدمات متقابل فرهنگی ایران و جهان عرب پرداخته است. این پژوهش، بر آن است تا این رویکرد را براساس مکتب فرنسوی ادبیات تطبیقی و نیز بهره گیری از پایه های نقد توصیفی تحلیلی، مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.

شوقی ضیف، فرهنگ و ادب فارسی، فرهنگ و ادب عربی، ادبیات تطبیقی، تصویر شناسی