مهیار علوی مقدم - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم سبزوار
زهره نیک اندیش - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
فاطمه جاقوری - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم سبزوار
آرمان کوهستانیان - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی مجتمع آموزشی عالی فنی مهندسی قوچان

نبود آزادی بیان در روزگار شریعتی، وی را به سوی کاربرد زبانی رمزکشاند. او با داشتن آگاهی فراگیر از ارزش‌های درون‌مایه‌های نمادین و نگرش جامعه شناختی و زیباشناختی توانست در آفرینش ژرف ترین و زیباترین نمادها، ماهرانه عمل کند. هنر بزرگ شریعتی، ارائه دو جنبه اساسی اندیشه‌هایش با رویکرد «فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی» و «بازگشت به خویشتن» در چارچوب مفاهیم نو به خوانندگان است. وی در زمینه، از نمادسازی و رمزپردازی به خوبی بهره گرفت؛ به گونه‌ای که سبک او الگویی برای بسیاری از نویسندگان تبدیل شد. این نمادها را می‌توان در هفت دسته جای داد: انسان‌های متعالی و آرمانی، انسان‌های منفی و ضد قهرمان، درون مایه‌های دینی، عناصر طبیعت، رنگ‌ها، جانوران و دیگر عناصر. این جستار، به بررسی رمز در سه اثر برجسته وی، کویر، هبوط و انسان، می‌پردازد. گفتنی است در همه آثار شریعتی، مفاهیم رمزی و نمادین به گستردگی آشکار است ولی به نظر می‌رسد که در این سه اثر نمود بیشتری دارد. «بازگشت به خویشتن خویش»، «جویای حقیقت بودن» و «جویای معرفت و کمال انسانی بودن» از کارکردهای بنیادین این رمزها و نمادهاست و بسامد بالایی این شگرد بیانی، رمز را به یکی از بارزترین عوامل سبک‌سازی در نثر شریعتی تبدیل کرده است.

شریعتی، رمز، کارکردهای رمزی، آزادی بیان