پروین درویشی - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
احمدرضا کیخا فرزانه - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

از پیدایش عرفان اسلامی من در نزرد عرفا و از بالاترین جایگاه برخوردار بوده است چرا که در حدیث مشهور »من عرف نفسه فقدعرفه نفسه« بخوبی بر اهمیت این موضوع برای رسیدن به عرفان الهی تاکید شده است. خصوصا وقتی که از نگاه مولانا به این موضوع نگریسته شود و این پرسش را در مثنوی معنوی دنبال کنیم. جایگاه و رتبه من در کجا قرار دارد؟ از آنجایی که نفس عالم میانی بین روح و جسم است می تواند مانند جهان خارج که به عالم ماده و برزخ یا همان خیال و عقل و روح تقسیم می شود با پذیرفتن نفس که عالم میانی جسم و روح است می توانیم انسان را از جسم و عالم روح به خدا برسانیم و در این جهان خارج نیز از عالم ماده و بر عالم برزخ و از آنجا به عقل و حضرت حق برسانیم. از آنجایی که فلسفه غرب و به دنبال آن روانشناسی با قطع عالم میانی یعنی خیال بشر را محدود به عالم مادی کرده و اعمال او را نیز دچار این محدودیت نموده است و از طرفی دیدگاه مولانا که عالم میانی را قبول داشته و از آن طریق بین انسان و خدا سخنیت قائل است بشر را خدا گونه می کند که دانستن این نکته دارای اهمیت بسیار می باشد. فطرت آدمی به دنبال معرفت است و از آنجا که شناخت "خود" از مهم ترین و اساسی ترین شناخت هاست و انسان با شناخت از ابعاد وجود در خود آگاهی یافتن از اسرار وجود به خوبی می تواند با نگاهی عمیق و صحیح به جهان جایگاه خویش را بیابد. اینکه عالم صغیر و ارتباط آن با عالم کبیر چگونه است؟ پرسش من کیستم؟ و از کجا آمده ام؟ و اینکه درون من خسته دل کیست؟ که من خموشم و او در فغان و در غوغاست؟ سوال هایی است که که از قدیم الایام ذهن آدمی را به خود مشغول ساخته است.

پله های تکامل، من، عرفان، مولانا