سیده سکینه زمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی همدان

از جمله راه های اضطراری درک و مشخص کننده در زندگی که به رستگاری انسان نیز مرتبط می شود، شناخت بحث دشمن شناسی است. دشمن، مخالف کمال، سعادت و رشد انسان است و از طرق گوناگون، دشمنی خود را نشان می دهد. به همین دلیل شناخت شیوه های دشمنیِ دشمن نیز اهمیت دارد. گاهی ممکن است انسان خودش دشمن خودش باشد و یا با خودش کاری کند که دشمن می کند. گاهی این دشمن، «نفس امّاره» انسان است. پس باید آن را هم شناخت. دشمن، گاهی در عرصه سیاسی بروزمی کند، گاهی دشمن اقتصادی است، گاهی دشمن فرهنگی و اخلاقی است، گاهی خصومتش را در عرصه نظامی اعلام می نماید و گاهی از معبر فرهنگ و اندیشه وارد می شود. پس شناخت میدان ها و زمینه های هجوم و ضربه زدن هم متفاوت است و باید این میدان ها را شناخت. از این رو «دشمن شناسی» از شناخت های مهمی است که علاقه مندان به سعادت فردی و اجتماعی خویش باید به آن حساسیت نشان دهند و هوشیار باشند تا غافلگیر نشوند و ضربه نخورند. این که در کتاب های مختلف ادبی بهویژه در دو کتاب (روضه الخلد و مرزبان نامه) مورد تحقیق می خوانیم که دوستی ها پرورش یابد و راه های دشمنی بسته شود برای این است که همانگونه که مطرح شد انسان موجودی اجتماعی است، نیازمند به یاری و مساعدت دیگران است و اگر یاری و دوستی نباشد در وقت بلا و ناراحتی ها، یا در زمینه مشورت و خیرخواهی ها و ... که انسان نیازمند یک همدم و همراه است تنها می ماند. با این شرایط سوال این است که آیا بین مرزباننامه و روضه الخلد از لحاظ دشمن پروری اختلاف و اشتراک وجود دارد؟ که در این تحقیق به آن پاسخ داده شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی - تحلیلی است و یافته ها نشان دهندۀ آن است که تشابهات و اختلافات در مرزبان نامه و روضه الخلد در زمینه دشمنی وجود دارد.

مرزبان نامه، روضه الخلد، دشمن، دشمن شناسی