حسن گودرزی لمراسکی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران
علی باباپور روشن - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه مازندران

با پیدایش علم روایت شناسی در دهه‌های اخیر، از میان عناصر مختلف روایت یکی از عناصری که اهمیت آن بیش از همیشه آشکار گشت، عنصر زمان در روایت‌ها است که در همه عناصر دیگر از جمله تم، تأثیر شگرفی دارد و روایت شناسان زیادی در این حوزه ظهور کردند که تأثیرگذارترین آنها، ژرار ژنت فرانسوی است که نظریات گرانقدری را دربارۀ آن ارائه کرد. از آنجا که مطالعه دقیق عناصر سازنده یک روایت، موجب شناخت هرچه بیشتر روایت و برقراری ارتباط هرچه بهتر خواننده با آن و تسهیل کنندۀ زمینه‌های ظهور چنین روایت‌هایی در آینده می گردد؛ لذا جستار تلاش می‌کنیم تا با روش تحلیل محتوا، رابطه زمان و تم را با تاکید بر نظر ژرار ژنت، در روایت «سرزمین غمزدۀ پرتقال» غسان کنفانی، نویسنده مبارز و شهید فلسطینی، مورد بررسی قرار دهیم تا نشان دهیم که چگونه نویسنده از تمام ظرفیت‌های علمی و ادبی برای تحقیق اهداف مورد نظر و تم روایتش- عرب فلسطینی، بی‌پناه و آواره و بینوا است –و نیز، تقویت آن در روایت و ذهن خواننده، استفاده می‌کند تا بهترین پیرنگ را ارائه داده و ارتباط مستقیم و معناداری، بین تمامی انواع زمان و تم برقرار نماید.

زمان، تم، روایت شناسی، سرزمین غمزده پرتقال، ژرار ژنت