رضا سیمبر - استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان
دانیال رضاپور - پژوهشگر حوزه اوراسیا و دکتری روابط بین الملل از دانشگاه گیلان

انرژی به‌عنوان یکی از مهم‏ترین مسائل جهانی و گاز طبیعی به خاطر دارا بودن خصوصیات منحصربه‌فرد، به‌ویژه در نحوه و مسیر انتقال آن، در قرن حاضر از اهمیت زیادی برخوردار است. از این‌رو، در چهارچوب ژئواکونومیک مفاهیمی چون امنیت انرژی، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی و خطوط انتقال گاز در گفتمان «ژئواکونومیکی» جایگاهی ویژه یافته است. مصرف بالا و نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی به علت کمبود منابع و به تبع آن نیاز به واردات انرژی به‌خصوص از روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دارندۀ منابع گازی جهان عاملی بوده که مسکو از قدرت ژئوپلیتیکی‏اش به‌عنوان ابزاری برای اجرای اهداف مدنظر خود در حوزۀ سیاسی و اقتصادی تلاش روزافزون کند. علاوه بر روسیه و اتحادیه اروپا، در این پژوهش کشورهای ترانزیتی که گاز روسیه به‌ وسیلۀ خطوط لوله از خاک آنها عبور می‏کند نیز به‌عنوان بازیگر سوم تاثیرگذار در نظر گرفته شده‏اند. پرسش اصلی مقاله با توجه به مباحث فوق، این چنین مطرح می‏شود که «چه مؤلفه‏های ژئوپلیتیکی موجب شکل‏گیری همکاری و ستیزۀ روسیه و اتحادیه اروپا در قبال مسئلۀ انرژی شده است؟» ادعای مقاله این‏گونه مطرح می‏شود که فضای حاکم بر روابط دو بازیگر در چهارچوب ژئواکونومی در قبال بحران اوکراین، پروژه‏های خط لوله، بسته انرژی سوم و تحقیقات ضد تراست اتحادیه علیه روسیه، دورۀ جدیدی از رقابت و همکاری ژئوپلیتیکی روسیه و اتحادیه اروپا را رقم زده است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی _ تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‏ای و فضای مجازی است.

روسیه, اتحادیه اروپا, امنیت انرژی, خطوط لوله, اوکراین