تبیین ژئواستراتژی بازیگران مداخله ‏گر و پیرامونی حوزۀ خزر و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

ماهیت ژئوپلیتیک حوزۀ خزر و نگرش متعارض بازیگران ساحلی نسبت به یکدیگر که نشأت‌گرفته از تحولات دوران پساشوروی است، این حوزه را مستعد تاثیرگذاری بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی ساخته است. به همین منظور، بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی که بخش مهمی از نظام ژئوپلیتیکی خزر را تشکیل می‏دهند، به واسطۀ برقراری روابط سیاسی _ امنیتی با بازیگران ساحلی به گسترش نفوذ در این حوزه می‏پردازند. در این میان بازیگرانی نظیر آمریکا، اتحادیه اروپا، اسرائیل و چین که در حلقۀ مداخله‏گر هستند و کشورهایی همانند ترکیه، گرجستان، ازبکستان، ارمنستان و افغانستان نیز که در حلقۀ پیرامونی خزر قرار دارند، می‏توانند در روابط متقابل با یکدیگر یا بازیگران ساحلی تأثیرگذار باشند. بنیاد پژوهش کنونی بر این سؤال استوار است که «ژئواستراتژی بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی حوزۀ خزر چگونه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر قرار می‏دهد؟» فرضیه تحقیق این است که بازیگران مداخله‏گر و پیرامونی از طریق گسترش روابط نظامی ـ امنیتی با بازیگران ساحلی خزر در نظامی کردن این حوزه مؤثر هستند و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را در این حوزه با چالش مواجه می‏سازند. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری داده‏ها به صورت کتابخانه‏ای و منابع اینترنتی به بررسی رویکردها و اقدامات امنیتی و نظامی چهار بازیگر مداخله‏گر و پنج کشور پیرامونی در حوزۀ خزر و تأثیر آنها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

Keywords:

ژئواستراتژی , امنیت ملی , بازیگران مداخله‏ گر و پیرامونی خزر , جمهوری اسلامی ایران