ولی گل محمدی - عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس
محسن اسلامی - استادیار روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس

مقاله حاضر با هدف مطالعه متغیرهای تأثیرگذار در فهم فراز و نشیب‌های سیاست خارجی ترکیه بعد از انقلاب‌های عربی نگارش یافته است. انقلاب‌های عربی به‌عنوان یک شوک برون‌زا با تحول در ساخت قدرت و هویت منطقه‌ای و با فراهم ساختن فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی، چشم‌انداز سیاست خارجی تعامل‌گرایانه و کارایی مدل حکومتی موفق ترکیه را با آزمونی سخت مواجه ساخته و سیاست خارجی این کشور را به‌تدریج به سمت خاورمیانه‌ای شدن سوق داده است. پژوهش حاضر با یک مطالعه تحلیلی- میدانی و با بهره‌گیری از مفروضه‌های نظری تغییر در سیاست خارجی به دنبال پاسخگویی به این پرسش‌ها بوده که «چه مؤلفه‌هایی (ساختاری- داخلی) و چگونه به رویکردهای سیاست خارجی ترکیه بعد از انقلاب‌های عربی شکل داده‌اند؟ رهبران ترکیه چه برداشتی از تحولات انقلابی خاورمیانه داشته‌اند و برداشت اردوغان از نقش و جایگاه ترکیه در شکل‌دهی به یک نظم اخوانی در منطقه چگونه به یک رفتار تهاجمی و هویتی شکل داده است؟» بر این اساس، مقاله حاضر با تحلیل مؤلفه‌های ساختاری و داخلی تعیین‌کننده در تغییر رویکردهای سیاست خارجی ترکیه، نقش متغیرهای میانجی را برجسته کرده است؛ به‌ویژه سوءبرداشت رهبران «AKP» از موازنه قدرت منطقه‌ای، سوءمحاسبات آن‌ها از قابلیت‌های مادی و هویتی خود و ظرفیت‌های متحدان منطقه‌ای‌شان برای تبدیل شدن به جایگاه رهبری در خاورمیانه عربی.

انقلاب‌های عربی, سیاست خارجی ترکیه, برداشت رهبران AKP, رجب طیب اردوغان