کانی‌ شناسی، ژئوشیمی و پتروژنز پریدوتیت های گوشته ای مجموعه افیولیتی نهبندان، شرق ایران

پریدوتیت­ های گوشته ­ای مجموعه افیولیتی نهبندان در مناطق کلاته شاهپوری، قدمگاه و ناسفنده ­کوه در پهنه جوش‌خورده سیستان قرار دارند. از لحاظ سنگ ­نگاری، این پریدوتیت ها از نوع هارزبورژیت و لرزولیت هستند. از دیدگاه کانی‌شناسی، هارزبورژیت­ ها از کانی­ های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت همراه با کانی فرعی کروم اسپینل نوع کروم بالا هستند. لرزولیت­ ها کانی‌های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت تا برونزیت، کلینوپیروکسن­ نوع دیوپسید و کانی فرعی کروم اسپینل از نوع آلومینیم ­متوسط تا بالا هستند. هارزبورژیت­ ها با درجه بالای تهی ­شدگی از نوع پریدوتیت­ های منطقه فرا‌فرورانشی بوده که حاصل از باقی‌مانده ذوب و درجات بالای ذوب‌بخشی (20 درصد) هستند. در مقابل لرزولیت­ ها با درجه پایین تهی ­شدگی از نوع پریدوتیت­ های میان‌اقیانوسی بوده و در اثر درجات پایین ذوب‌بخشی (5 درصد) احتمالاً در نتیجه باروری دوباره سنگ ­های هارزبورژیتی با مذاب­ های میان‌اقیانوسی و یا تله­ های باقی‌مانده در لیتوسفر هارزبورزیتی به وجود آمده ­اند. همین‌طور لرزولیت­ هایی وجود دارند که درجه ذوب‌بخشی 11 درصد را نشان می ­دهند و حالت حد‌واسط دارند؛ بنابراین، با توجه به بررسی‌های کانی ­شناختی، سنگ­ نگاری، ژئوشیمی و پتروژنز، پریدوتیت­ های مجموعه افیولیتی نهبندان را می‌توان به‌طورکلی در سه گروه هارزبورژیت ­های کروم بالا، لرزولیت­ های آلومینیم بالا و لرزولیت­ های مناطق گذار تقسیم‌بندی کرد که در اولویت بندی برای اکتشاف کانسارهای کرومیتی، مناطق فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر پهنه سیستان در طی زمان کرتاسه بالایی تشکیل شده ­اند.

Keywords:

کانی‌ شناسی , ژئوشیمی , پتروژنز , پریدوتیت گوشته ای , افیولیت نهبندان , شرق ایران