مطالعات پترولوژی، ژئوشیمی و جایگاه زمین‌ ساختی مجموعه ماگمایی مولد کانسار اسکارن آهن تخت، شمال‌ شرق همدان

مجموعه ماگمایی و کانسار آهن تخت در شمال‌شرق شهر همدان و در شمال کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. این مجموعه شامل سنگ‌های آتشفشانی- درونی است که سنگ‌های آتشفشانی از داسیت، ریوداسیت، تراکی‌آندزیت و سنگ‌های آذر‌آواری (توف و آگلومرا) تشکیل شده‌اند و سنگ‌های درونی به‌طور غالب عبارتند از: گرانودیوریت و دیوریت آنکلاو‌دار و به‌مقدار کمتر گابرو. نفوذ توده‌های درونی یادشده به‌درون آهک کرتاسه، کانی‌سازی آهن اسکارن کلسیک را سبب‌شده است. سنگ‌های آذرین درونی اغلب از نوع متاآلومین و گروه کالک‌آلکالن هستند. نسبت‌های Sr/Nd، Nb/La و Th/U نشان می‌دهد گرانودیوریت اغلب از ذوب پوسته قاره‌ای شکل‌گرفته است و آنکلاو‌ها بیشتر منشأ ماگمای مافیک جبه‌ای را نشان می‌دهند. نمودارهای عنکبوتی عناصر کمیاب و REE در نمونه‌ها دارای آنومالی منفی Nb, Sr, Ti, P و Eu و آنومالی مثبت در Th, K, Yb و Rb بوده که بیانگر نقش مواد جبه‌ای و پوسته‌ای در منشأگیری ماگماست. ویژگی‌های هم‌زمان گرانیتوئیدهای I و A و نیز ویژگی ماگماتیسم درون و حاشیه قاره نشان می‌دهد، ماگمای تخت هیبریدی است و امکان حضور هم‌زمان مذاب‌های گوشته‌ای و پوسته‌ای وجود دارد (سطح بالایی از LILEs وHFSEs). سن‌سنجی U-Pb زیرکن برای توده گرانودیوریتی، سن 2/0 ± 8/16 میلیون سال (دوره میوسن) را نشان می‌دهد. در مجموعه ماگمایی تخت مقادیر ایزوتوپ اولیه 87Sr/86Sr بین 70678/0 تا 70778/0 در هزار است و مقدار εNd نیز مقادیر منفی داشته و بین 79398/0- تا 83370/5- هستند. ویژگی‌های ایزوتوپی Sr و Nd نشان از منشأگرفتن مجموعه ماگمایی تخت از پوسته اقیانوسی شکسته‌شده همراه با آلایش پوسته قاره‌ای در مرحله پس از برخورد است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد برخورد صفحه عربی و ایران قبل از میوسن رخ‌داده و ماگماتیسم در کمربند ماگمایی ارومیه- دختر بعد از بسته‌شدن نئوتتیس نیز ادامه داشته است؛ به‌طوری‌که بررسی‌های ایزوتوپی، سن‌سنجی و ژئوشیمیایی منطقه مورد بررسی که بخشی از کمربند ارومیه- دختر شمالی محسوب می‌شود، بیانگر این موضوع است.  

Keywords:

گرانودیوریت , ژئوشیمی , سن‌سنجی , ایزوتوپ Sr-Nd , پس از برخورد , اسکارن آهن تخت