تعیین شاخصه های فیزیکوشیمیایی ماگمای مولد در سامانه های پورفیری برخوردی با استفاده از شیمی بیوتیت: مطالعه موردی کانسار مس پورفیری چاه فیروزه

کانسار مس پورفیری چاه فیروزه از جمله کانسارهای مربوط به مراحل انتهایی فرورانش- برخورد در زون ماگمایی ارومیه- دختر و در ارتباط با واحدهای سنگی دیوریت/ گرانودیوریت تا کوارتزمونزونیت با سن میوسن پایانی در کمان ماگمایی سنوزوئیک کرمان است. هدف از این پژوهش بهره­‌گیری از شیمی بیوتیت­‌های ماگمایی برای بررسی شاخص­‌های فیزیکوشیمیایی ماگمای کانسار چاه فیروزه و مقایسه با پورفیری­‌های پیش از برخوردی (پورفیری ریگان) است. دماسنجی بیوتیت در پورفیری چاه فیروزه، کمینه و بیشینه 478 تا 632  درجه سانتی‌گراد و میانگین دمایی 3/565 درجه سانتی‌گراد را نشان می­ دهند. بر مبنای شیمی بیوتیت­‌های ماگمایی، شرایط فوگاسیته اکسیژن در ماگمای مادر چاه فیروزه در محدوده نیکل- نیکل اکسید قرار دارد که مطابق با شرایط فوگاسیته اکسیژن در کانسار ریگان است.log fH2O/fHF و log fH2O/fHCl, برای کانسار چاه فیروزه به‌ترتیب 69/4-84/4 و 09/4-28/4 با میانگین 14/5 و 14/4 است که بیانگر آب بالاتر سیالات اولیه نسبت به محتوای هالوژنی است. افزایش نسبی F در پورفیری چاه فیروزه نسبت به ریگان را می­‌توان ناشی از غنی‌شدگی این سامانه پورفیری از منیزیم دانست. نمودارهای XFe و XMg در مقابل XF/XOH و XCl/XOH در چاه فیروزه و ریگان نشان‌داد که با وجود افزایش اندک کلر در کانسار چاه فیروزه، هر دو پورفیری برخوردی و پیش از برخوردی، تحت شرایط فوگاسیته کلر تقریباً یکسان شکل گرفته ­اند. مقایسه نسبت­ fH2O/fHCl در مقابل fHF/fHCl و fH2O/fHF در چاه فیروزه و ریگان با سایر پورفیری­‌های جهان، نزدیکی این کانسارها با کانسار سرچشمه و مس Santa Rita  را نشان‌داد. همچنین fH2O/fHCl در مقابل IV(Cl) نشان‌دهنده شباهت فوگاسیته هالوژنی کانسار چاه فیروزه با مس پورفیری بینگهام است. مقادیر IV(F) و IV(Cl) و IV(F/Cl) تأیید می­ کنند که پورفیری چاه فیروزه به همراه ریگان در زمره توده ­های مس پورفیری کانه زا قرار می­‌گیرند. افزایش اندک کلر در نمونه­‌های چاه فیروزه نسبت به ریگان را شاید بتوان مستندی در رابطه با عدم کانه‌زایی قابل‌توجه در پورفیری پیش از برخوردی ریگان دانست.

Keywords:

بیوتیت , شاخص های فیزیکوشیمیایی , کانسار مس پورفیری چاه فیروزه , کمان ماگمایی سنوزوئیک کرمان