زهرا بلباسی - دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، تهران، ایران

بام های سبز مدرن که از سیستم لایه های پیش ساخته تشکیل میشوند، پدیده ای نسبتا۰ نو به شمار می روند و در دهه ۱۹۶۰ میلادی در آلمان توسعه و در بسیاری از کشورهای اروپا گسترش یافتند. اگرچه این بام ها در شمال اروپا مانند کشورهای اسکاندیناوی، هلند و اسکاتلند کاملا رواج دارد، اما شکل مدرن و شهری آن در آلمان متولد شد و بر اساس برآوردهای موجود امروزه حدود ۱۰ درصد از کل بامهای آلمان را بام سبز تشکیل داده است. شهر تهران مدتهاست در ایجاد پشت بام های سبز در ساختمان ها پیش قدم شده است تا با جلب مشارکت های مردمی، بام های سبز را در خدمت توسعه فضای سبز در این کلانشهر قرار دهد. بام سبز بامی است که با محیط کشت روینده پوشانده می شود. محدود بودن منابع انرژی و به موازات آن روند رو به رشد مصرف انرژی و اثرات نامطلوب و خسارت های جبران ناپذیر آن بر محیط طبیعی از دغدغه های شهرهاست و یکی از راهکارهایی که برای کاهش مصرف انرژی ساختمان ها پیشنهاد می شود احداث باغ بام است. باغ بام یا بام سبز چنانچه صحیح طراحی و اجرا شود و در آن ملاحظات اقلیمی در نظر گرفته شود می تواند تا حد زیادی به کاهش مصرف انرژی کمک کند. ایجاد سبزینگی در فضای پشت بام از طریق ممانعت از تابش اشعه های خورشیدی و تبخیر سطحی و تعرق در خنک سازی آب و هوای شهر و منطقه و هوای داخل ساختمان که بر روی آن قرار گرفته اند تاثیر مثبت دارند. این خنک سازی با کاهش نوسانات گرمایی بر روی سطح خارجی بام و افزایش ظرفیت گرمایی بام صورت می گیرد که فضای زیر بام را در تابستان خنک نگه داشته و میزان گرمایش را در طی زمستان افزایش می دهد. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش ارزیابی چالش های زیست محیطی و اثرات آن بر ساکنین شهر با رویکرد بام سبز(شهر تهران) با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی می باشد و بر اساس اسناد و مطالعات کتابخانه ای تهیه شده است و هدف از آن بررسی و ارزیابی سامانه بام سبز و نشان دادن مزایا و معایب این سامانه سبز در ایران و شهر تهران می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد باتوجه به قرار گرفتن کیفیت محیط زیست در بافت شهری و تهدید های زیست محیطی در شهرهای بزرگ مثل تهران از قبیل آلودگی هوا، ظهور پدیده جزیره گرمایی شهری، بحران انرژی و غیره، باید سبز کردن بام ها، به دلیل مزایای زیست محیطی شان و به عنوان راه حل اکولوژیک در برنامه ریزی فضای کالبدی شهری مورد توجه اساسی قرار گیرد. همچنین این پشت بام های سبز که در ادبیات معماری گاهی نام 'روف گاردن'((Roof Garden به خود می گیرد، مدیریت صحیح باران های سیل آسا و آب باران، ایجاد شادابی و سرسبزی و استفاده بهینه از فضای مردم پشت بام را در پی دارد.

راهبردهای زیست محیطی، برنامه ریزی فضایی و کالبدی شهری، بام سبز، کلانشهرها