حسین مطوری - گروه زبان شناسی همگانی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
بهمن گرجیان - گروه زبان شناسی همگانی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
الخاص ویسی - دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور ایران، ایران
مهران معماری - استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه فرهنگیان اهواز، اهواز، ایران

مقدمه: پژوهش حاضر نگاشت فضا-زمان را در زبان فارسی از منظر استعاره‌­های مفهومی Lakoff و Johnson مورد بررسی قرار داد تا چارچوب ارجاعی زمان و منابع اقتباس آن را دریابد. استعارۀ "زمان به مثابه فضا" بر این فرضیه استوار است که ما مفهوم انتزاعی چون زمان را از مفهوم عینی چون فضا الگوبرداری می­کنیم و آن را در ذهن و زبان خود مفهوم­سازی می‌‌­نماییم. روش کار: برای دستیابی به اهداف تحقیق، دادۀ مورد نیاز از طریق طراحی 5 آزمایش زبانی و غیرزبانی به روش تجربی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌­ها عبارتند از: آزمایش کتبی آرایش واژگان زبانی، آزمایش چینش مهره­‌های حاوی واژگان زمانی، آزمایش زبان­‌‌شناختی جمله، آزمایش غیر زبانی با عکس، و آزمایش ایما و اشارات کلامی. در این آزمایش­‌های تجربی 154 دانشجوی زن و مرد با محدوه سنی 18 تا 54 سال از دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمشهر و دانشگاه علوم پزشکی آبادان شرکت نمودند. یافته­‌ها: درصد و میانگین بسامد وقوع نمونه­‌های مورد نظر جستار حاضر نشان داد که محورهای افقی جانبی راست به چپ برگرفته از جهت نوشتاری زبان فارسی؛ محور افقی سهمی عقب به جلو برگرفته از جهت راه رفتن، استعاره‌­های زبانی، و جهت نگاه؛ و محور افقی جانبی چپ به راست برگرفته از جهت نوشتاری اعداد و ریاضیات مهم‌ترین منابع اقتباسی مفاهیم انتزاعی زمان در زبان فارسی قلمداد می­گردند. نتیجه­‌گیری: چارچوب ارجاعی اتخاذ شده و نوع محورهای سهمی و جانبی بسیار تحت‌­تاثیر، نوع آزمایش، الگو و طراحی آزمایش، مفهوم مورد آزمایش، زبان و استعاره­‌های زبانی، و صنایع فرهنگی می­باشند.

Temporal frames of reference, Persian, Mapping, Conceptual metaphors, چارچوب ارجاع زمانی, فارسی, نگاشت, استعارۀ مفهومی