پریسا اشرفی - دانشجوی کارشناسی ارشد فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان
بابک عالمی - استادیار، گروه فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان
امیرحسین اشرفی - فارغ التحصیل کارشناسی شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران

تاب آوری در شهرسازی مفهوم نوظهوری است که از اوایل دهه 1990 میادی مورد توجه قرارگرفته است. اینمفهوم در طی زمان گام به گام توسعه یافت و به ابعاد دیگر مرتبط با جوامع شهری، چون اجتماعی، اقتصادیو ... نیز توجه شد. یکی از ابعاد پراهمیت تاب آوری، بعد فضایی است که به ادامه حیات فضاهای شهریبا حفظ هویتشان در طی تغییرات مختلف می پردازد. از این رو می توان این سؤال را مطرح کرد که چه عواملیدر تاب آوری یک فضای شهری اثرگذار است؟ از طرفی یکی از انواع فضاهای شهری که علیرغم تغییرات وبحران های مختلف محیطی در طی تاریخ به نحو مطلوبی به حیات خویش ادامه داده اند، مساجد تاریخیهستند. لذا این سؤال نیز پیش می آید که چه عواملی سبب تاب آوری در مساجد تاریخی طی ادوار طولانیشده است؟ در این راستا پژوهش حاضر به بررسی مسجد جامع شهر اصفهان و عوامل تأثیرگذار در تاب آوریاین فضای شهری می پردازد. روش پژوهش، ترکیبی مبتنی بر بررسی موردی با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی و رویکرد تحلیل محتواست. ابتدا با شیوه استدلال قیاسی و مراجعه به منابع معتبر، دو عاملاجتماعی و کالبدی تاب آور به عنوان شاخص های مدل مفهومی تاب آوری فضایی ارائه شده و سپس بابررسی نمونه موردی تحقیق متن مصاحبه های انجام گرفت. نتایج اجمالی این تحقیق حاکی از این استکه روش های ساخت انعطاف پذیر و مقاوم مسجد همراه با حفاظت و مرمت مستمر از آن در کنار وجودکاربری های متنوع، هویت منحصربه فرد فضا، آسایش محیطی و زیبایی شناسی فضا، امکان دسترسی بهفضاها و کاربری های مختلف از این فضا و سرانجام تعلق خاطر به مکان در آن به تاب آوری فضایی اینفضای شهری تاریخی انجامیده است.

تاب آوری، تاب آوری فضایی، مساجد تاریخی، مسجد جامع اصفهان