ارایه رویکردی مبتنی بر الگوریتم‌های بهینه‌سازی به منظور پهنه‌بندی مناطق جمعیتی در سیستم سلامت ایران

زمینه و هدف: همواره، برنامه ­ریزی جهت بهبود ساختار سیستم سلامت از دسته‌ی مهمترین مسایل مدیریتی به شمار می ­رود. لذا این مطالعه به بررسی یکی از پرکاربردترین موضوعات حوزه مدیریت عملیات تحت عنوان مسأله پهنه­ بندی پرداخته است. هدف از حل این مسأله تقسیم‌بندی یک جامعه‌ به چندین منطقه است به طوریکه هر منطقه به طور کامل بتواند خدمات سلامتی جمعیت خود را تا حد مطلوبی پوشش دهد. روش پژوهش: در این مطالعه که از نوع بنیادی-کاربردی محسوب می‌گردد، با توجه به مدل راهبردی نظام سلامت به منظور تقسیم‌بندی مناطق جمعیتی به پهنه­ های ده­گانه، رویکردی مبتنی بر الگوریتم ­های بهینه ­سازی ژنتیک، ازدحام ذرات و تکامل تفاضلی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به ماهیت مسأله‌، تابع هدف شامل بیشینه ­سازی میزان تعادل جمعیت موجود در هر پهنه بود. محدودیت­ های مسأله نیز شامل تخصیص منحصر به فرد و همچنین عدم وجود تخصیصات نامتعارف بوده است. تخصیص نامتعارف به معنای عدم فشردگی، عدم وجود پیوستگی و همچنین وجود سوراخ در پهنه­ ها است. یافته­ ها: طبق نتایج حاصل، مشاهده گردید الگوریتم ازدحام ذرات دارای بالاترین کارایی است و الگوریتم تکامل تفاضلی پایین ­ترین کارایی را دارد. اما در تمامی الگوریتم­ ها، محدودیت­ های بیان شده به طور کامل برآورده می­ شوند و این موضوع نشان از کارایی مناسب الگوریتم اصلاحی در تولید پاسخ ­ها دارد. نتیجه­ گیری: نتایج حاصل از حل این مسأله می­ تواند به عنوان یک ابزار علمی مفید در جهت پهنه بندی سیستم سلامت ایران مورد استفاده قرار گیرد.  

Keywords:

Healthcare system , Districting problem , Genetic algorithm , Particle swarm algorithm , Differential evolution algorithm , سیستم سلامت , مسأله پهنه بندی , الگوریتم ژنتیک , الگوریتم ازدحام ذرات , الگوریتم تکامل تفاضلی