ساخت و اعتباریابی پرسشنامه مراتب توکل بر اساس منابع اسلامی

سابقه و هدف: مراتب مختلف توکل به خدا نه تنها در منابع دینی، بلکه در پژوهش­‌های تجربی نیز از جمله مولفه­‌های مرتبط با ارتقاء سلامت روان شناخته شده است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی پرسشنامه مراتب توکل بر اساس منابع اسلامی بود. مواد و روش‌ها: بدین منظور و پس از استخراج گویه­‌ها از قرآن کریم و روایات، با همکاری ۱۵ نفر از متخصصان و اساتید حوزوی و دانشگاهی، ۱۶ گویه طی چند مرحله تدوین شد. به منظور بررسی خصوصیات روان­‌سنجی این پرسشنامه ۱۵۰ نفر از دانشجویان دانشگاه جهرم در این مطالعه شرکت کردند که از مقیاس شکرگزاری و تعلقات دنیوی به منظور بررسی روایی آن استفاده شد. یافته‌ها: پایایی این پرسشنامه از دو روش بازآزمایی نمونه ۴۰ نفره در فاصله ۲ هفته­‌ای و همسانی درونی بررسی گردید که ضرایب پایایی به ترتیب ۰/۸۷ و ۰/۸۲ به دست آمد. ضرایب همبستگی بین این پرسشنامه و مقیاس شکرگزاری و تعلقات دنیوی به ترتیب ۰/۵۵ و ۰/۵۸- به­‌دست آمد (۰/۰۰۱p<). تحلیل عامل اکتشافی، سه عامل را مشخص کرد که به ترتیب حسن ظن به خدا، رضا به قضا و توکل عملی نام گرفت. همچنین مطالعه حاضر نشان داد که نمره تمام گویه­‌های پرسشنامه مراتب توکل با نمره کل و تمام خرده مقیاس­‌ها با یکدیگر و با نمره کل، همبستگی معناداری دارند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، پرسشنامه مراتب توکل از لحاظ روان‌­سنجی برای سنجش مراتب سه­‌گانه توکل مناسب و قابل اطمینان است.

Keywords:

Trust in God , Trust in God measurement , Questionnaire , Validation , Islamic psychology , توکل , سنجش توکل , پرسشنامه , اعتباریابی , روان‌شناسی اسلامی