غلامعلی قاسمی - دانشیار حقوق بین الملل، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، قم، ایران.
مهدی زارع - دانشجوی کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه قم، قم، ایران.
محمد ستایش پور - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل. دانشگاه قم. قم، ایران.

امروزه حقوق بین­الملل از رهگذر قطعنامه­های غیرالزام­آور مجمع عمومی سازمان ملل به «حق مادری»، توجه ویژه نشان داده است. بررسی مفهوم و مصادیق این حق در اسلام نیز در قالب حقوق زنان و مادران، بسیار دقیق­تر و با تفصیل بیشتر بررسی شده است، چنانکه در اندیشه­های امام سجاد(ع) تجلی ویژه­ایی یافته است. پژوهش حاضر از رهگذر تدقیق در اسلام و انگاره­های حقوقی بین­المللی به ایضاح مفهوم یادشده پرداخته است. بنا بر تقسیم هوفلدی، بیشترین حق مادری از نگاه حقوق بین­الملل، حق-آزادی است ولی در اسلام، این حق، حق- مطالبه دانسته می­شود و این حق در اسلام به مراتب والاتر است. از نظر گستره زمانی، حقوق بین­الملل، حق مادری را به دوره بارداری و عوارض ناشی از آن محدود می­داند و حق تربیت فرزند را هم با قیودی برای والدین به رسمیت می­شناسد، اما در رهیافت اسلامی که در اندیشه امام سجاد(ع) تبلور ویژه­ای یافته است، گستره حق مادری نه تنها محدود به دوره بارداری نیست، بلکه در زمان وفات وی نیز وجود دارد و بر حکومت، همسر، حقوق بین­الملل، قطعنامه­های مجمع عمومی سازمان ملل و فرزندان است که این حق را ادا کنند. بنابراین، حق مادری در اسلام به مراتب کامل­تر و مترقیانه­تر از آن چیزی است که در حقوق بین­الملل آمده است و ضروری است که حقوق بین­الملل از گزاره­های اسلامی دراین­باره بهره جوید. 

حق مادری, رهیافت اسلامی, صحیفه سجادیه, امام سجاد, حقوق بین الملل