خدیجه فریادرس - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران. (نویسنده مسئول)
زهره اخوان مقدم - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران
محسن فریادرس - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

همواره یکی از مسائل مهم در قرآن، توجه به شخصیت و جایگاه اهل‌بیت (ع) است. با توجه به اینکه حضرت زهرا (س)  نیز  یکی از اهل‌بیت پیامبر(ص) است و باتوجه به ویژگی­های مهم شخصیتی ایشان، جایگاه خاصی نزد قرآن­پژوهان دارد. مقاله حاضر با هدف بررسی آراء آلوسی درباره شخصیت حضرت زهرا(س) در قرآن، با استخراج آیات نازله در شأن آن حضرت و بهره­گیری از روش تحلیلی- توصیفی، شخصیت ایشان را در تفسیر روح المعانی مورد واکاوی قرار داد. منابع مورد استفاده در این تحقیق در محدوده سال­های 1402 الی 1434 هجری قمری است. طی مطالعات صورت­گرفته و جستجو در نشریات و پایگاه­های اطلاع­رسانی توسط محقق، اثر پژوهشی که موضوع مورد مطالعه پژوهش حاضر را بررسی کرده باشد، یافت نشد. محقق در پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافت که آلوسی در تصویرپردازی شخصیت حضرت زهرا (س) دچار تذبذب و سرگردانی شده است. وی شخصیت حضرت زهرا(س) را در تفسیر برخی از آیات با الفاظی همچون «دارای حرمت، همراهی با پیامبر(ص) در روز مباهله و برترین زن جهان» دارای فضیلت معرفی کرده است، در مواردی دیگر، آن بزرگوار را «غیر معصوم و طلبکار ناحقّ» نشان داده است، در پاره­ای تردید کرده و در برخی آیات نیز خود دچار تردید شده است. دراین میان، وی در توضیح بسیاری از آیات مربوط به حضرت زهرا (س)، هیچ­گونه سخنی (در نفی یا اثبات حضرت زهرا(س)) ذکر نکرده است.

قرآن, حضرت زهرا (س), اهل‌بیت (ع), آیه تطهیر, آیه مباهله, آلوسی, روح‌المعانی