شیرین رشیدی - دکترای تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی
سوسن کشاورز - استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی
سعید بهشتی - استاد فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی
اکبر صالحی - استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی

هدف از انجام این تحقیق، ارائه الگوی نظری تربیت عقلانی برای نظام آموزش و پرورش رسمی کشور بر مبنای بایسته‌های معرفت‌شناختی قرآن‌کریم است. روش پژوهش برای دستیابی به هدف اول، "تحلیل مفهومی" و برای دستیابی به هدف دوم "روش استنتاجی از نوع قیاس عملی" است. جامعه تحلیلی تحقیق شامل کلیه آیات قرآن‌کریم به همراه تفاسیرشان، پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق بوده که ابتدا شناسایی و سپس به صورت هدفمند به‌طور عمیق و مستمر مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل حاکی از این است که براساس بنیان‌های معرفت‌شناختی قرآن‌کریم: امکان کسب معرفت برای انسان وجود دارد؛ منابع معرفت شامل: طبیعت، عقل، دل، تاریخ، وحی و فطرت است؛ انواع معرفت مشتمل بر علوم‌دنیوی، اخروی؛ کسبی، لدنّی، میزبان، مهمان، حسی، عقلی، شهودی، وحیانی و الهامی است. مناط صدق معرفت مطابقت با واقع است. لذا؛ با نظر به بنیان‌های معرفت‌شناختی فوق، الگوی نظری تربیت عقلانی در قالب اهداف، اصول و روش های تربیتی قابل استخراج است. برخی از اهداف واسطی این الگو عبارتند از: توجه همزمان به بُعد عقلی و عاطفی، پرورش تفکر، تدبر، تعقل، تفقه در یادگیرندگان. برخی از اصول این الگو عبارتند از: اصل مراتبی بودن معرفت، تلازم معرفت و تقوا، حفظ منزلت عالم، و برخی از روش‌های این الگو عبارتند از: تبعیت از اَحسن، آینده‌نگری، پرسش‌گری، طلب علم. متناظر با الگوی بیان شده راه‌کارهایی نیز به منظور بهبود نظام آموزش و پرورش رسمی کشور ارائه گردیده است.

Holy Qur'an, epistemology, theoretical model of intellectual education, formal education, قرآن‌کریم, معرفت‌شناسی, الگوی نظری تربیت عقلانی, آموزش و پرورش رسمی