سامان سیار - دانشجوی روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

سوء مصرف مواد پديده اي مزمن است كه آسيب هاي فراوان جسمي، رواني، اجتماعي، خانوادگي و اقتصادي را به دنبال دارد. به نظر مي رسد هوش هيجاني و انگيزش تحصيلي از عوامل موثر بر عود مصرف مواد مي باشند. هدف پژوهش حاضر بررسي رابطه ابعاد هوش هيجاني و انگيزش تحصيلي با گرايش به اعتياد دانشجويان مي باشد. به اين منظور در يک تحقيق توصيفي از نوع همبستگي از بين تمامي دانشجويان دانشگاه سراسري زنجان در سال تحصيلي 99 - 98 نمونه اي متشکل از 150 نفر از دانشجويان ( 55 پسر، 95 دختر) مشغول به تحصيل در ترم بهاره دانشگاه زنجان به روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي انتخاب شدند. همچنين از سه پرسشنامه هوش هيجاني برادبري و گريوز و پرسشنامه استاندارد انگيزش تحصيلي هارتر و پرسشنامه گرایش به اعتیاد زرگر به عنوان ابزار پژوهش استفاده گرديد و براي تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار spss نسخه 24 استفاده شد. نتايج حاصل از آزمون همبستگي پيرسون نشان داد كه ميان هوش هيجاني و دو بعد آن (خودآگاهي و مديريت روابط) با گرايش به اعتياد رابطه منفي معناداري وجود دارد. همچنين بين ابعاد انگيزش تحصيلي فقط بين انگيزش دروني با گرايش به اعتياد رابطه منفي معني داري مشاهده شد و رابطه معناداري ميان انگيزش بيروني به عنوان ديگر مولفه انگيزش تحصيلي با گرايش به اعتياد مشاهده نشد. نتايج آزمون رگرسيون نشان داد كه از بين مولفه هاي هوش هيجاني فقط مديريت روابط، گرايش به اعتياد را به طور منفي و معنادار پيش بيني مي كند در صورتي كه خودمديريتي، خودآگاهي و آگاهي اجتماعي به عنوان ديگر مولفه هاي هوش هيجاني قادر به پيش بيني گرايش به اعتياد نمي باشند. همچنين از بين مولفه هاي انگيزش تحصيلي نيز تنها انگيزش دروني قادر به پيش بيني گرايش به اعتياد به طور منفي و معنادار مي باشد و مولفه ديگر انگيزش تحصيلي يعني انگيزش بيروني قادر به پيش بيني گرايش به اعتياد نمي باشد. نتايج پژوهش حاضر نشانگر اهميت هوش هيجاني و انگيزش تحصيلي به عنوان مولفه ها و جنبه هاي مهم علم روانشناسي در كاهش گرايش به اعتياد دانشجويان است. بنابراين ارائه آموزش هايي مبتني بر بالابردن توانايي مديريت روابط به عنوان مولفه مهمي از هوش هيجاني و انگيزش دروني به عنوان مولفه مهمي از انگيزش تحصيلي در محيط هاي آموزشي، منجر به كاهش گرايش به اعتياد و در نتيجه مقابله با اعتياد در دانشجويان خواهد شد.

هوش هیجانی، انگیزش تحصیلی، اعتیاد، دانشجو