سمیرا طبیبان - استادیار، گروه نفرولوژی، مرکز آموزشی درمانی و پژوهشی قلب شهید رجایی، تهران، ایران
محمدعلی سلیمانی - دانشیار، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران
هومن بخشنده - دانشیار، گروه اپیدمیولوژی، مرکز آموزشی درمانی و پژوهشی قلب شهید رجایی، تهران، ایران
مرضیه اصغری - کارشناس ارشد پرستاری مراقبتهای ویژه، مرکز آموزشی درمانی و پژوهشی قلب شهید رجایی، تهران، ایران

مقدمه: نتایج پژوهش‌های انجام‌شده نشان‌دهنده ناکافی‌بودن آگاهی و خودمراقبتی در مورد بیماری نارسایی مزمن کلیه است که درک نادرست از بیماری در این بیماران به دنبال دارد. با توجه به اهمیت موضوع، هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش خود‌مراقبتی در بیماران تحت درمان با همودیالیز است. روش کار: این پژوهش یک کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده ساده بود. ۱۲۰ نفر بیمار تحت درمان همودیالیز در بخش دیالیز بیمارستان بوعلی سینای شهر قزوین از آذر تا بهمن ۱۳۹۵ قرار گرفتند. نمونه‌ها به روش تصادفی ساده و با استفاده از جدول اعداد زوج و فرد به دو گروه کنترل (مراقبت معمول) و مداخله (مداخله درک بیماری) تقسیم شدند. هر دو گروه پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه خلاصه‌شده درک بیماری قبل از مداخله را تکمیل کردند. گروه مداخله آموزش خود‌مراقبتی مبتنی بر درک از بیماری را در در سه جلسه ۳۰ دقیقه‌ای قبل از شروع دیالیز بیمار دریافت کرد. علاوه بر این کتابچه‌ای آموزشی نیز در جلسه دوم تحویل بیمار داده شد که پژوهشگر زیر نظر اساتید تهیه کرده و در اختیار بیماران قرار داده بود. هر دو گروه ۴ هفته بعد مجدداً پرسشنامه درک از بیماری را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از ابزارهای آماری توصیفی و تحلیلی در نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۰ تجزیه‌و‌تحلیل شد. یافته‌ها: بین دو گروه از نظر اطلاعات دموگرافیک، به‌جز زمان انجام دیالیز (۰/۰۱۴>P)، اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. همچنین نتایج آزمون ANCOVA نشان می‌دهد بین درک از بیماری در گروه کنترل و مداخله اختلاف معنی‌داری وجود دارد (F(۱,۱۱۲)=۱۳/۸۸ , P<۰/۰۰۱ ) نتیجه‌گیری: مداخله آموزشی خود‌مراقبتی مبتنی بر درک از بیماری باعث افزایش درک از بیماری در بیماران همودیالیزی می‌شود.  

Illness Perception, Self-Care Education, Hemodialysis, درک از بیماری, آموزش خودمراقبتی, همودیالیز