سنگ‌نگاری و زمین‌شیمی عناصر اصلی، فرعی و جزیی رخساره‌های بوکسیتی: مطالعه موردی از نهشته قازانجه، جنوب خاور مهاباد، شمال باختر ایران

نهشته بوکسیت قازانجه، در فاصله 25 کیلومتری جنوب خاور مهاباد، استان آذربایجان غربی، شمال باختر ایران واقع می‌باشد. این نهشته به صورت لایه‌ها و عدسی‌های چینه‌سان، درون سنگ‌های کربناتی سازند روته به سن پرمین بالایی توسعه یافته است. مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کان‌سنگ‌های این نهشته حاوی کانی‌های دیاسپور، هماتیت، پیروفیلیت، کلریت، شاموزیت، روتیل، آناتاز و مسکویت ـ ایلیت هستند. حضور بافت‌های پلیتومورفیک، میکروگرانولار، اووییدی، پیزوییدی، ماکروپیزوییدی، اسپاستوییدی، کلوفرم، گرهکی، برشی دروغین، برشی و کلاستیک دلالت بر منشأ نابرجای نهشته دارد. یافته‌های کانی‌شناسی آشکار می‌کنند که این نهشته از دو رخساره اکسیدی ـ قلیایی و احیایی ـ اسیدی تشکیل شده‌ و در یک محیط رسوبی بینابینی وادوزـ فریاتیک توسعه یافته است. بررسی‌های زمین‌شیمیایی آشکار می‌نمایند که آهن‌زدایی و تخریب کائولینیت مهمترین فرآیندهای دخیل طی نهشت می‌باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که درجه تمرکز عناصری نظیر V، Zr، Co، Cu، Ga، Hf، Mo، Sc، U، و Zn در رخساره اکسیدان ـ قلیایی و تمرکز عناصری چون Ba، Cr، Ni، Pb، Rb، Sr، و Th در رخساره احیایی ـ اسیدی بیشتر است. اختلاف در تمرکز عناصر در این دو رخساره می‌تواند به رخداد فرآیندهایی نظیر جذب سطحی، روبش توسط اکسیدهای آهن و منگنز، شدت لاتریتی‌شدن و عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان سد زمین‌شیمیایی وابسته باشد.

Keywords:

بوکسیت , بافت , رخساره , کانی شناسی , محیط وادوز- فریاتیک , توزیع عناصر , قازانجه , مهاباد