اعظم امیری - گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
محمد محمودی سورستانی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
سیدمحمدحسن مرتضوی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
علیرضا کیاست - گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
زهرا مرضانی - مرکز تحقیقات نانوتکنولوژی، بخش شیمی دارو، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، ایران

با افزایش خطر آلودگی های شیمیایی حاصل از استفاده از قارچ کش ها، کاربرد اسانس ها و عصاره های گیاهی در کنترل عوامل میکروبی پس از برداشت رو به پیشرفت است. در پژوهش حاضر فعالیت ضد قارچی، اسانس چهار گیاه نعناع فلفلی، زیره، رازیانه و اکالیپتوس در غلظت های ۲ ، ۵ ، ۱۰ ، ۱۵ و ۲۰μl/ml علیه قارچ عامل پس از برداشت توت فرنگی، بوتریتیس سینر ادر دو روش تدخینی و اختلاط با محیط کشت مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیاهان با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج، شناسایی و میزان ترکیبات با استفاده از روش گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی در اسانس های برتر از نظر خاصیت ضد قارچی انجام شد. ترکیبات غالب در اسانس زیره سبز شامل کومین آلدهید (۱۸/۵۷ درصد)، او-سیمن (۶۴ / ۱۱ درصد) و گاماترپینن (۲۳ / ۳۳ درصد) بود. در روش اختلاط با محیط کشت اسانس زیره بیشترین درصد بازدارندگی را نشان داد بطوریکه در غلظت ۱۰μl/ml بطور میانگین ۱۰۰ درصد از رشد قارچ جلوگیری کرد. ترکیبات موجود در اسانس نعناع فلفلی ال-منتون (۰۶ / ۴۷ درصد)، ایزومنتون (۱۲/۸۰ درصد)، المنتول (۶/۲۸ درصد) و پولگون (۲۱ / ۱۱ درصد) بود و در کاربرد تدخینی بیشترین درصد بازدارندگی را در غلظت ۲μl/ml با ۱۰۰ درصد بازدارندگی نشان داد. در تمامی اسانس ها با افزایش غلظت اسانس در هر دو روش کاربرد تدخینی و اختلاط با محیط کشت، درصد بازدارندگی نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش نشان داد. بطور کلی، فعالیت ضد قارچی اسانس ها به نوع گیاه، غلظت بکاربرده شده و روش کاربرد آن بستگی دارد.

سانس، زیره، فعالیت ضدقارچی، کاربرد تدخینی، نعناع فلفلی