عبدالحسین فرج پهلو - استاد، کتابداری و اطلاع رسانی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
زاهد بیگدلی - استاد، کتابداری و اطلاع رسانی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
مظفر چشمه سهرابی - دانشیار، کتابداری و اطلاع رسانی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
بهجت طاهری - دانشجوی دکتری تخصصی، علم اطلاعات و دانش شناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مقدمه: یکی از ابزارهای معنایی جهت بازیابی دانش از منابع پیچیده، هستی نگاشت است. با پیشرفت فنآوری های وب معنایی، ساخت و طراحی هستی نگاشت ها به عنوان ابزار سازماندهی و بازنمون دانش ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی هستی نگاشت حوزه بیماری های مادرزادی قلب به زبان فارسی و مراحل ساخت آن بود. روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه آماری تحقیق را کلیه منابع اطلاعاتی فارسی و انگلیسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حوزه تخصصی بیماری های مادرزادی قلب تشکیل داد. مبنا و هسته اولیه روش مورد استفاده برای ایجاد هستی نگاشت حوزه بیماری های مادرزادی قلب، روش های به کار رفته در پژوهش های Bermejo و محمدی استانی و همکاران بود. در مجموع، ۹ مرحله برای ساخت این هستی نگاشت در نظر گرفته شد که شامل «تعیین حوزه و پوشش هستی نگاشت، شناسایی منابع اطلاعاتی (اسناد، کتب، مقالات)، شناسایی اصطلاحات و مفاهیم، تعیین پوشش موضوعی و تعیین دامنه و طبقات اصلی، تعیین سلسله مراتب اصطلاحات و مفاهیم، تعریف و تعیین روابط بین اصطلاحات و مفاهیم، توصیف ویژگی های رده ها و روابط بین آنها، تعیین روابط میان نمونه ها و ایجاد محدودیت ها، توابع و قوانین» به منظور تایید روایی محتوایی، از نظر ۷ متخصص قلب اطفال دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در مراحل سوم تا ششم استفاده گردید. نرم افزار Protégé جهت ساخت هستی نگاشت استفاده شد. یافته ها: هستی نگاشت بیماری های مادرزادی قلب کودکان شامل ۶ کلاس اصلی «بیماری های شایع مادرزادی قلب و جوارح مرتبط با بیماری، روش درمان، روش های تشخیصی، علایم بیماری ها و عامل خطرزا» بود. همچنین، به منظور تعریف ارتباط بین مفاهیم و اصطلاحات، ۸ رابطه معنایی اصلی شامل «تشخیص داده می شود توسط، تغذیه می کند، درمان می شود توسط، درمان می کند، علت است، عوارض دارد، می باشد از علایم، هست عارضه» و ۲ رابطه فرعی« مرتبط است با، دارد عامل خطرزا» تعیین گردید. نتیجه گیری: هستی نگاشت ساخته شده در مطالعه حاضر ابزار مفید و کارامدی برای سازماندهی و بازیابی دانش در این حوزه میباشد. همچنین، این ابزار میتواند برای تحلیل و ترسیم ساختار دانش در سایر حوزه ها استفاده شود.

هستی نگاشت، بیماری های مادرزادی قلب، کودکان