مهدیه فروزان مهر - کارشناس ارشد منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
عباس خاشعی سیوکی - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
محمدحسین نجفی مود - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
حسین خزیمه نژاد - دانشیار دانشکده کشاورزی ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

زمینه و هدف: ارزیابی تهدیدات و آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها، یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان حوزه امنیت در یک کشور است. سامانه‌های آبرسانی نیز یکی از مهمترین و حساس‌ترین زیرساخت‌ها می‌باشد. سامانه‌های آبرسانی نیز از جمله زیرساخت‌های اساسی محسوب می‌شوند که ارزیابی تهدیدات در این سامانه‌ها و شناسایی نقاط ضعف آن بسیار مهم است. در این راستا در پژوهش حاضر قصد داریم علاوه‌بر ارزیابی ریسک یک سامانه‌ آبی با روش‌های موجود، به اصلاح و بروزرسانی این روش‌ها پرداخته و نتایج آن را مورد بررسی قرار دهیم. روش: پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت از نوع کاربردی و به لحاظ اجرا، ترکیبی از روش‌های توصیفی ـ تحلیلی و کمی محسوب می‌شود. در این پژوهش علاوه بر بازدیدهای میدانی و مصاحبه‌های صورت گرفته با کارشناسان مربوطه در زمینه مورد مطالعه، برای انجام محاسبات و برآورد ریسک سامانه‌های آبی از دو روش ارزیابی ریسک فیما[1] و فازی و همچنین، اصلاح شده‌ی این دو روش استفاده شده است. قابل ذکر است که به دلیل رعایت نکات پدافندی در پژوهش حاضر از ذکر مکان و نوع تاسیسات مورد مطالعه خودداری شده است. یافته‌ها: نتایج حاصل از ارزیابی ریسک سامانه آبی مورد مطالعه در پژوهش حاضر با استفاده از روش فیما، نشا‌ن‌دهنده ریسک بالا در تاسیسات 4 تا 6، ریسک پایین در تاسیسات 7و 9 و ریسک متوسط در سایر تاسیسات است. در روش فازی نیز به‌جز تاسیسات 7و9 که دارای ریسک متوسط هستند، سایر تاسیسات با ریسک بالا تشخیص داده شده‌اند. همچنین نتایج روش اصلاح‌شده فیما (فیما مدیریتی) نشان‌دهنده ریسک بالا در تاسیسات 4 تا 6 و ریسک متوسط در سایر تاسیسات است. نتایج حاصل از روش اصلاح شده فازی (فازی مدیریتی)، مطابق با نتایج به دست آمده از روش فیما می‌باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمون کای مربع[2]، آزمون‌های فیما و فازی در دو سطح 1 و 5 درصد معنی‌دار می‌باشد اما روش‌های اصلاح شده در این دو سطح معنی‌دار نیستند. نتیجه‌گیری: نتایج مربوط به روش فازی در این پژوهش به شرایط واقعی سامانه مورد مطالعه نزدیک‌تر است. بنابراین، می‌توان از آن به عنوان روش بومی در منطقه مورد مطالعه استفاده کرد. به دلیل انجام مطالعات در یک سامانه آبی، معنادار نبودن نتایج حاصل از روش‌های اصلاحی، دلیل بر ناکارآمدی این روش‌ها نبوده و می­توان مطالعات بیشتری در این زمینه انجام داد. کلید‌واژه: پدافند غیرعامل، ارزیابی‌ریسک، مدیریت‌بحران، روش فیما [1] FEMA [2] Chi-squared test

Passive Defense, Risk Assessment, Crisis Management, FEMA Method, پدافند غیرعامل, ارزیابی‌ریسک, مدیریت‌بحران, روش فیما