محسن گرامی طیبی - دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه امام خمینی قزوین
روح الله بیات - دانشیار گروه آینده پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
فرهاد درویشی سه تلانی - دانشیار گروه آینده پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
امیرناصر اخوان - استادیار دانشکده مدیریت، علم و فناوری، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران

هدف:چابهار به عنوان یکی از مهم‌ترین بندرهای اقیانوسی، توجه بسیاری از کشورها را در زمینه تجارت و کاهش هزینه برای صدور کالاها و خدمات خود به کشورهای غربی از لحاظ کم بودن هزینه، مسافت و... به خود جلب کرده است. هدف اصلی در این مقالهاین است که نشان دهد آینده‌نگاری راهبردی چگونه می‌تواند به کمک توسعه منطقه آزاد چابهار بیاید؟ روش: این پژوهش که از نوع ترکیبی کمّی و کیفی است، در مرحله اول با استفاده از  منابع کتابخانه‌ای و نظرات خبرگان به جمع‌آوری اطلاعات پرداخته، و سپس از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری برای ترسیم مدل استفاده کرده است. همچنین از نقطه‌نظرات خبرگان درخصوص مدل و سنجش اعتبار آن نیز بهره‌مند شده است.  یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد مدل مطلوب برای آینده‌نگاری مناطق آزاد ـ و در این پژوهش منطقه آزاد چابهار ـ از عوامل متعددی تشکیل شده است که با توجه به جغرافیای خاص این منطقه،‌ توجه به مسائل ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. همچنین استفاده از روش‌های آینده‌پژوهی، پویش محیطی و نیز روش تحلیل لایه‏ای علت‌ها با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیای جمعیتی این منطقه برای شناخت بهتر محیط از اهمیت بسزایی در فرایند آینده‌نگاری برخوردار است. نتیجه‌گیری:طبق بررسی‌های انجام شده در مطالعه ادبیات، تاکنون مطالعه جامعی درخصوص آینده‌نگاری مناطق آزاد صورت نگرفته است، بنابراین مدل ارائه‌شده به‌عنوان نخستین مدل ارائه‌شده برای آینده‌نگاری مناطق آزاد، توانایی پاسخگویی به این بعد مهم از توسعه این مناطق را دارد.

مناطق آزاد, چابهار, آینده‌نگاری, مدل‌سازی ساختاری تفسیری