تقی پارسامهر - پژوهشگر موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی

تامل بر تحولات اجتماعی نشان می­دهد، که آینده یکباره و ناگهانی نمی­آید، بلکه علایم و نشانه­های خود به مثابه پیش­قراول می­فرستد. اما برغم اهمیت بنیادین علایم آینده، وارد آگاهی جمعی و فرایندهای سیاستگذاری نمی­گردند. بر این اساس هدف این مقاله، دست­یابی به درکی عمیق از علل غفلت از علایم آینده است. بنابراین پرسش اصلی نیز عبارتست از این که چرا و چگونه علایم آینده مورد غفلت قرار می­گیرند؟ برای تحقق این هدف نظریه­هایی که تلاش کرده­اند تا غفلت از آینده و غافل­گیری را تبیین کنند، مورد بررسی قرار گرفته شده­اند. این مطالعه نشان می­دهد که نظریه­های رایج عمدتاً در قلمرو فردی و سازمانی کارآیی دارند در حالی که خود فرد و سازمان به مثابه سوژه، هویت، نقش، و نحوه معنابخشی خود را به محیط و علایم از کلیت­های بزرگتری معنایی کسب می­کنند. یعنی خود افراد و سازمان­ها نیزدر معنابخشی به علایم آینده خود مختار نیستند بلکه تحت انقیاد منظومه­های معنایی بزرگتری هستند. در واقع فرد و سازمان معناهایی که به علایم و نشانه­های محیطی خود می­دهد از کلیت­های معنایی کسب می­کند. در چهارچوب نظری انتخابی این مقاله علل غفلت از علایم آینده را باید به مثابه امری اجتماعی در نظر گرفت، یعنی آگاهی و کنش معنابخشی سوژه(فرد یا سازمان) مفهومی ارتباطی و اجتماعی است و این مفاهیم در بستر مفصل­بندی های معنایی شکل می­گیرد، نه به صورت مستقل و در خلاء. بنابراین واجد اجتماعی داشتن غفلت از آینده، مرکز ثقل توجه را به نظریه های اجتماعی و سیاسی سوق می­دهد. از آنجا که این مقاله غفلت از علایم آینده مورد بررسی قرار می­دهد، می­تواند مورد استفاده علاقمندان به آینده پژوهی، سیاست­گذاران عمومی و اجتماعی، استراتژیست های سازمانی و... قرار گیرد.    

نشانه های آینده, غافل گیری, نشانه شناسی, فرایند دلالتی, مفصل بندی های معنایی