حمید عزتی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

دیرزمان توجه فیلسوفان و متفکران ادیان مختلف را به خود جلب کرده است. در این پژوهش هدف بررسی تطبیقی حکمت 237 نهج البلاغه به عنوان یکی از داده های دینی، با نظریه مراحل رشد اخلاقی لارنس گلبرگ به عنوان یکی از نظریه های یافته شده حوزه عقل بشری به تبیین مصداقی، این موضوع می پردازد. این مطالعه از نوع مطالعات مروری است که با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است. روش پژوهش کیفی می باشد، و در داده یابی از روش اسنادی، و در داده کاوی از روش تحلیل محتوا با رویکرد توصیفی- تفسیری، و در اعتباریابی از روش مسیر ممیزی استفاده شده است. از یافته های پژوهش به دست آمد که مراحل اول و دوم و ششم نظریه رشد اخلاقی گلبرگ با مراتب بندگی در حکمت 237 نهج البلاغه مشابهت زیادی داشته، اما مراحل سوم و چهارم و پنجم نظریه رشد اخلاقی در محتوا حکمت 237 دیده نشد و اینکه عبادت و طاعت برخی افراد در مقابل پروردگار همچون طاعتی کودکانه است که نیاز است در طول زندگانی به سطوح بالاتر ارتقاء یابد، که اگرچنین نشود، مانند فردی می ماند که در سنین بالا هم کودکانه از دیگران پیروی می کند و نمی تواند لذت اختیار را بچشد، در نتیجه همیشه در زندان سختی ها می ماند و از چشیدن لذت آزادی محروم می گردد، و در واقع چنین فردی عمر هدر داده، حال آنکه نتوانسته قابلیت های درونی خود را بالفعل کند و به کمال برسد. پژوهش حاضر نیز با عنایت به اصل متن حکمت 237 به بررسی تطبیقی با نظریه رشد اخلاقی در روانشناسی گلبرگ می پردازد، باشد که گامی نو در راستای روشن تر شدن رابطه بین علم و دین برداشته شود و آغازی بر پژوهش های آتی در این زمینه قرار گیرد.

بندگی، رشد اخلاقی، گلبرگ، نهج البلاغه