محسن افشاری - دانشگاه هنر اصفهان

سکونت انسان بیانگر برقراری ارتباطی معنادار با محیط مسکن است؛ ازاین‌رو، محیط‌های مسکونی به‌لحاظ ابعاد روان‌شناختی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. آنچه دربارۀ سکونت انسان اهمیت دارد، این است که سکونت انسان در سطوح مختلفی روی می‌دهد، و در ارتباط با مراتبی از محیط اجتماعی پیرامون انسان معنادار است. مرور ادبیات دربارۀ معانی نشان می‌دهد که هم خصوصیات محیط مسکن و هم رویداد فعالیت‌ها در محیط زندگی انسان دارای معنی هستند، و مطابق با چهارچوب نظری، پرسش از معانی سکونت و انتظام فضای زندگی باید در چهار سطح شامل سطح سکونت منطقه‌ای، سطح سکونت همسایگی، سطح سکونت مسکن و سطح فعالیت‌‌های سکونت مسکن صورت پذیرد. پژوهش در حوزۀ معانی مسکن، مسئله‌ای اکتشافی است که نیاز به بررسی در هر دو حوزۀ سکونت و انسان دارد؛ بنابراین روش تحقیق این مقاله به‌صورت کیفی و بر پایۀ استدلال منطقی است. با ‌توجه به ماهیت «پرسشنامۀ معنای سکونت و انتظام فضاهای زندگی» و چهارچوب نظری وابسته به آن، از «مدل ابزارـ غایت» استفاده گردید، که مدل مناسبی برای دستیابی به محتوای ذهنی افراد است. مطابق با چهارچوب نظری، مقولاتی که در این پرسشنامه در نظر گرفته شد، پرسش از معانی خصوصیات انتظام فضایی محیط مسکن شامل «عناصر فضایی، فواصل فضایی و جهات فضایی» است، و در سوی دیگر پرسش از معانی فعالیت‌ها شامل عناصری همچون «نوع فعالیت، توالی زمانی و فضایی فعالیت‌‌ها و زمانمندی و فضامندی فعالیت‌‌ها»ست، که پایایی و روایی پرسش‌‌های ‌‌نیمه‌ساختاریافته «معانی سکونت و انتظام فضاهای زندگی» در آزمون‌های آزمایشی کنترل گردید. بخش دیگر از نتایج مقاله، به ارائۀ روند گردآوری، مصاحبه و تحلیل داده‎های پرسشنامه اختصاص دارد. با توجه به هدف تحقیق، داده‌های حاصل از پرسشنامۀ تحقیق می‌تواند در تحلیل‌های بعدی ـ توصیف، تفسیر، تشریح و در صورت نیاز، در تحلیل آماری و ریاضی ـ به کار رود، و حتی هریک از چهار سطح از پرسشنامه نیز قابلیت کاربرد جداگانه در تحقیقات مختلف را دارد.

housing, dwelling, questionnaire, meanings of dwelling, مسکن, سکونت, پرسشنامه, معانی سکونت