تأثیر مواد آلی برمیزان ظرفیت تبادل کاتیونی، ظرفیت نگهداری آب و میزان آب قابل استفاده گیاه در چند خاک بکر وکشت شده

ماده آلی بر بسیاری ازخصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک تـأثیر مـی - گذارد . اگرچه مقدار ماده آلی در مقایسه بـا جـزء معـدنی خـاک بسـیار ناچیز می باشد، ولی همین مقدار کم دارای تأثیر شـدیدی بـر خـواص فیزیکی وشیمیایی خاک دارد که از مهمترین آنها می توان به تأثیر بـر تشــکیل وپایــداری ســاختمان خــاک، ظرفیــت نگهــداری آب، CEC ، قابلیت جذب عناصر غذایی، فرسایش پذیری وپتانسیل میکروبی اشاره نمود . تا قبـل از سـال 1990 ، نقـش مـواد آلـی در ذخیـره آب بطـور کامـل مشخص نبود و بیشتر دانشمندان بر این باور بودند کـه اثـر مـواد آلـی بسیار کم است (9) ، ولی بسـیاری از تحقیقـات نشـان داد کـه ظرفیـت نگهداری آب قابل دسترس گیاهان در خاک ارتبـاط زیـادی بـا مقـدار مواد آلی خاک دارد وبا زیاد شدن مـواد آلـی، افـزایش مـی یابـد (6) ، در بسیاری از خاک های کشـاورزی مشـاهده شـده اسـت کـه مـواد آلـی خاکدانه سازی را افزایش داده واز این طریـق روی ظرفیـت آب قابـل دسترس گیاه تأ ثیر می گذارد . علاوه بر این بـا بهتـر شـدن سـاختمان وحفرات خاک با افزایش مواد آلی، رطوبت ظرفیـت مزرعـه زیـاد مـی شود، ولی روی رطوبت نقطه پژمردگی (PWP) اثر کمتری دارد (9) از آنجا که مواد آلی حدود پنج برابر سبک تر از بخـش معـدنی خـاک است ومقدار اندک مواد آلی تأثیر شدی دی روی فضای حفرات دارد، بـا اندازه گیری آب قابل نگهداری در مکش 10kpa ، مشاهده شده اسـت که حجم حفرات با قطر کمتر از 30 میکرومتر، رابطه خطـی بـا درصـد کربن آلی خاک دارد (4) در تحقیقی روی انواع گروه های بـافتی خـاک مشاهده شد که با افزایش مواد آلـی از یـک تـا سـه درصـد، ظرفیـت نگهداری آب دو برابر شد و هنگامی که مقدار مواد آلی تا چهار درصـد افزایش یافت، مقدار کل آب قابل دسترس گیاهـان (AWC) بـیش از %60 زیــادتر گردیــد (9) گروهــی از دانشــمندان یــک عامــل مهــم در افزایش خطی نگهداری آب وحد پلاسـتیک در خـاک هـای سـیلتی بـا افزایش کربن آلی را، ترشح ژل توسط باکتری ها در خاک هـای حـاوی مواد آلی دانستند (3و5). ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) یک خصوصیت خیلی مهـم خـاک هـا است وپتانسیل حاصلخیزی خاک را تعیـین مـی کنـد . ظرفیـت تبـادل کاتیونی یک بیان کمی از مقدار بارهای منفی به ازای مقدار مشـخص خاک یا بعبارت دیگر ظرفیت جذب کاتیون ها از محلول است (1) مواد آلی وجزء رس خاک، منابع اصلی بار منفی خاک مـی باشـند، در عـین حال تحقیقات روی خاکهای جنوب آمریکا نشان داده است که هوموس خاک CEC بیشتری نسبت به اجزاء رس خـاک دارد (2) و بـا تجزیـه مواد آلی در خاک، گروه های اسیدی آنها افزایش مـی یابـد کـه باعـث افزایش CEC می گردد (1) در تحقیقی نشان داده شده است که خـاک هـای بـا مقـدار مـواد آلـی بیشتر، ظرفیت تبادل کـاتیونی بیشـتر، ظرفیـت نگهـداری آب بـالاتر وبالاخره از سلامت بهتری نسبت به خاک های با مقدار مواد آلی کمتـر برخوردار هستند ).9) افزایش ظرفیـت آب قابـل نگهـدار ی بـا افـزایش کربن آلی بعلت وجود بارهای منفی سطح مواد آلی است و این موضوع برای خاکهای شنی با اندازه گیری CEC ثابت شد (10).