مطالعه زیبایی شناسی موسیقی سنتی ایران بر اساس مفاهیم حکمت اشراق سهروردی

حکمت اشراق سهروردی با دربرداشتن مفاهیم ایرانی-اسلامی، می تواند مبنایی برای بررسی مباحث حکمیدر هنرهای سنتی باشد. شأن وجودشناختی و حیث معرفتی زیبایی به مثابه یک مفهوم و امر زیبا به عنوان وجه تحققیآن، زمینه های تأملات زیباشناختی در این باب را فراهم آورده است. به رغم گسست های تاریخی و نفوذ فرهنگ هایبیگانه، تحولات موسیقی سنتی ایران از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده است و وجوه اشتراكات فرمی ومضمونی فراوانی در آثار دوره های مختلف مشاهده می شود. هدف از انجام این تحقیق، پاسخ به این پرسش بود كهمفاهیم زیبایی شناسی حکمت اشراق سهروردی چیستند و چگونه در موسیقی سنتی ایران نمود پیدا می كنند؟ روشانجام این تحقیق از منظر هدف، كاربردی-نظری و از منظر شیوه انجام، توصیفی-تحلیلی بود. اطلاعات نیز به شیوهكتابخانه ای به دست آمد. نتایج نشان می دهد فلسفۀ اشراق سهروردی كه با نقد اندیشۀ مشائیان آغاز می شود، مفاهیمجدید و ابداعاتی را در تبیین و صورت بندی سلسله مراتبی حیث وجودی و شناختی جهان به كار می بندد. ابتنای اینفلسفه بر نورانیت و ظهور وجود، مشروط نمودن حیات و هستی و ادراك آن، بر ظهور و نور، كاركرد خیال به مثابهامر واسط و خلق صور معلقۀ مبتنی بر محاكات نقوش ثابتۀ عالم ملکوت، لذت و ابتهاج حاصل از ادراك صور درعالم مثال و مکاشفات عوالم ملکوت و اندراج آن در خاطر سالک، محتوایی زیباشناختی و فرمی هنری به اندیشۀاشراقی بخشیده است. مفاهیم حکمت اشراق بهعنوان محتوا در موسیقی ایرانی نمود یافته و این هنر در جایگاهصورت، مظهر مفاهیم حکمت اشراق است. این ارتباط دوسویه بیانگر این است كه مفاهیم دقیق و مشخص در پس صور هنری وجود دارد كه این مفاهیم، دلیل بر چرایی شکل گیری ساختار و مصادیق در حوزۀ موسیقی سنتی هستند و به عبارتی زبان گویای این مفاهیم می گردند.

Keywords:

زیبایی شناسی , حکمت اشراق , سهروردی , هنر اسلامی , موسیقی سنتی ایران