شناسایی مواد و رنگ‌دانه‌های دیوارنگاره‌های اتاق‌های بروارِ خانۀ تاریخی دُرمیانیِ اصفهان

خانه سادات دُرمیانی ازجمله خانه های کمتر شناخته‌شدۀ قاجار است که در محله بیدآباد، خیابان مسجد سید اصفهان واقع‌شده است. این خانه که هم اکنون به هتل سنتی سهروردی تغییر کاربری داده است، دارای تزیینات فاخری ازجمله گچ بری، آینه کاری و نقاشی دیواری است که در این پژوهش با توجه به اهمیت نقوش کشیده شده، به شناسایی تکنیک و مواد به‌کاررفته در اجرای نقوش دیواری موجود در اتاق های بروار پرداخته‌شده است و درنهایت مواد شناسایی‌شده با مواد و مصالح به‌کاررفته در نقاشی های قاجار مقایسه شد. با توجه به بیشترین کاربرد رنگ های طلایی، قرمز، آبی و سبز، از این رنگ ها به میزان بسیار کم و با در نظر گرفتن اصل عدم آسیب بصری نمونه برداری شد. برای رسیدن به هدف از روش های آزمایشگاهی برای شناسایی بسترِ رنگ، رنگ‌دانه‌ها، بست و لایۀ محافظِ رنگ استفاده‌شده است. از دستگاه طیف سنج زیر قرمز تبدیل فوریه (FTIR) برای شناسایی مواد آلی، دستگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به تجزیه پاشندگی پرتوی ایکس (SEM-EDS) برای شناسایی عناصر و ترکیبات معدنی و از میکروسکوپ نوری (OM) برای شناسایی و تجزیه‌وتحلیل مواد و رنگ‌دانه‌ها استفاده شد. در این تحقیق بستر ترکیبی از هانتیت (گل‌سفید) و ژیپس شناسایی شد؛ همچنین رنگ ها دارای ماهیت معدنی بوده و نقوش با تکنیک رنگ روغن اجراشده است. رنگ‌دانه‌های به‌کاررفته در تزیینات این بنا عبارت اند از: طلایی از نوع پودر برنج (مس و روی)، قرمز سرنج، آبی پروس و سبز ترکیبی از آبی پروس و سبز خاکی (سیلو). همچنین از سفید سرب برای ایجاد تونالیته های رنگی استفاده‌شده است. بست به‌کاررفته در ترکیب رنگ‌دانه‌ها نیز از نوع پروتئینی شناسایی شد.

Keywords:

Sadat-i-Dormiani's house , mural painting , Qajars pigments , OM , FTIR , EDS , خانه دُرمیانیِ اصفهان , دیوارنگاره , رنگ‌دانه , قاجار , OM , FTIR , EDS