علی استاجی - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تهران
فرخنده جبل عاملی - دانشیار دانشگاه تهران
سجاد برخورداری - هییتعلمیدانشگاه تهران
احسان رسولی نژاد - دانشگاه تهران

توسعه اینترنت و فضای مجازی در سال‌های اخیر، با سرعت بالایی اتفاق افتاده و زیرساخت‌های فنی آن تا حد زیادی تهیه و ارایه گردیده است. یکی از مشکلات اساسی در توسعه فناوری، جانشینی فناوری به جای نیروی کار است و فضای مجازی نیز از آن مستثنی نیست. از آن جهت که این جانشینی از یک سو می‌تواند به کاهش نرخ اشتغال و از سوی دیگر به توسعه کسب و کار و اشتغال منجر شود، بایستی بررسی نمود که آیا توسعه فضای مجازی به افزایش اشتغال منجر می‌شود و یا کاهش آن؟ آیا راهبردی اشتغالی در توسعه فضای مجازی را می‌توان طراحی نمود که اولویت اول آن، توسعه اشتغال باشد؟ بایستی سیاست‌هایی اتخاذ شود که فقط توسعه مصرف و زیرساخت را مدنظر قرار نداده و برای بهره‌مندی از فرصت افزایش اشتغال در عصر مجازی برنامه‌ریزی کند. از این رو، ابتدا به تبیین اثرگذاری مثبت فضای مجازی بر اشتغال، با استفاده از شاخص ترکیبی فضای مجازی و مدل حداقل کردن هزینه در تابع تولید برای سال‌های 1372 تا 1397 و بهره‌گیری از روش ARDL پرداخته و به منظور تداوم و توسعه اثرات مثبت فضای مجازی بر اشتغال راهبردهای عمومی و راهبرد توسعه اشتغالی فضای مجازی ارایه می‌شود. نتایج نشان می‌دهد، فضای مجازی با ضریب 0.11 و از سال گذشته با ضریب 0.04 بر توسعه اشتغال اثر مثبت داشته و برای تداوم و توسعه این اثرگذاری، بایستی ابتدا به بهبود فضای کسب و کارهای مجازی و سنتی تکیه نمود و سپس توسعه فضای مجازی را با راهبردهای اشتغالی پیگیری کرد.

توسعه اشتغال, اقتصاد اینترنتی, فضای مجازی, اقتصاد ایران, روش ARDL